Het grote gat van de kleine dame

In Madame Petit, 1933

Madame Petit.  Nu een gapende leegte in de Carrer l'Arc del Teatre, maar ooit voor geen gat te vangen.  Barcelona befaamdste huis van plezier inspireerde Jean Genet  voor zijn beschrijving van het bordeel La Féria, in zijn roman Querelle de Brest (1947). In de Engelse vertaling van Gregory Stradham:

Her advice to her ‘girls’ was to be a ministering angel to these gentlemen; for the official from Police Headquarters in love with Carmen, to be deprived of his jam; to the old Admiral, who strutted about naked gobbling like a turkey-cock, a feather stuck of his behind and pursued round the room by Elyane dressed up as a farmer’s wife; an angel to Mr Clerk who liked to be rocked to sleep; an angel the man who was chained to the foot of the bed where he would bark like a dog.

Bij Madame Petit kon je terecht voor elke seksuele wens, hoe onschuldig of juist extravagant ook. In Genets opsomming ontbreekt vreemd genoeg wel de huisspecialiteit, de ménage à trois.

Spionnen en diplomaten
 De Franse schrijver/avonturier bezocht het bordeel begin jaren dertig. De glorietijd van Madame Petit was op dat moment al een decennium voorbij. De gouden jaren waren begonnen met de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog in 1914. Spanje was neutraal. Spionnen, diplomaten, intellectuelen en ander buitenlands volk overspoelden Barcelona.

Voor morbide ingestelden was er een

kamer met doodskist en kandelaren

Het oudste beroep van de wereld profiteerde; de bordelen werden talrijker en ook luxer. Het meest luxe was Madame Petit, een bordeel dat dateerde van een ander ‘toeristisch’ topmoment, de Wereldtentoonstelling van 1888. De eerste bedrijfsleidster was hoogstwaarschijnlijk een Franse madame. Maar of zij de naam Petit droeg, is een eeuwig mysterie.

Vleselijke lusten
Petit was het bordeel in zijn hoogtijdagen niet bepaald. Het ging eerder om een middelgrote onderneming. Een bedrijf voor vleselijke lusten, met vijftig werkneemsters (plus een paar werknemers voor homoseksueel vertier) en eerste klas gereedschap. Zo beschikte Petit over een zespersoons ‘orgiebed’ en een uitgebreide garderobe voor erotische verkleedpartijen. Voor morbide ingestelden was er een kamer met doodskist en kandelaren. Randvoorzieningen waren onder meer een in-house kliniek en idem restaurant.

Betalen deed je met de eigen Madame Petit munten.  En zoals altijd hadden de rijken twee streepjes voor, in de vorm van een privé-salon. Of zij deze desgewenst bereikten via een geheime tunnel die begon in het Liceu-theater aan de Ramblas, zoals werd gefluisterd door tijdgenoten? Ook dat zal wel altijd geheim blijven.

In 1936, een paar jaar na Jean Genets verblijf in Barcelona, brak de Spaanse Burgeroorlog uit. Déze oorlog bracht geen nieuwe stroom klanten, maar slechts verder verval. In 1956 betekende een –tot mislukken gedoemd - verbod op prostitutie de genadeslag. In het pand kwam een pensioen, Los Arcos. Weer veel later werd het afgebroken.

We´re all gonna be just dirt in the ground, zingt Tom Waits. Of een gat in de straat.

Madame Petit nu

BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

Terugblik op de Montjuïc: Barcelona 1939-1945

Gisteren was het 75 jaar geleden dat Franco´s troepen Barcelona binnen marcheerden.
 In het kasteeel op de Montjuïc is t/m  30 juni een tentoonstelling te zien over de periode 1939-1945, de jaren van de ergste Franco-terreur. Naar aanleiding daarvan hieronder een repost van ons bericht over een min of meer identieke  tentoonstelling. vorig jaar in het Gemeentelijk fotoarchief van Barcelona:

Defilé per fiets van Franco´s soldaten door de straten van Barcelona.  (Foto: AFB)

Barcelona en postguerra, 1939-1945  heet een net geopende expositie in het Gemeentelijk fotoarchief van Barcelona (update 27/01/14:  de Montjuïc-expositie heeft een identieke titel).
Zo´n titel doet altijd wat vreemd aan in niet-Spaanse ogen, gewoon aan het 40-45 van Wereldoorlog Twee. 

Feitelijk klopt de benaming; op 1 april 1939 verklaarde Franco de Spaanse burgeroorlog voor geëindigd. 
Wat volgde was echter geen vrede. Het nieuwe regime wilde niets minder dan de totale eliminatie van het Rode verzet. Honderdduizenden Republikeinen belandden in gevangenissen en in primitieve concentratiekampen op het Spaanse plattenland. Volgens officiële cijfers zaten eind 1940 270.000 mensen gevangen. Een aantal dat in de twee jaar daarna terugliep, zij het alleen door de daden van Dokter Dood; tienduizenden stierven als gevolg van honger, ziekten en executies. 

Franco zag in de Republiek en haar ´anti-nationalisme´, ´anti-katholicisme´ en  ´omhelzing van buitenlandse ideologieën´ de ultieme afwijking van het ware pad van zijn Movemiento ( Beweging). Dat pad was een weg terug, een terugkeer naar een (geïdealiseerd) verleden, het verenigde Spanje van Ferdinand en Isabel, de katholieke koningen. 

Gloriosa Cruzada
Het belangrijkste juridische wapen van deze Gloriosa Cruzada (Glorieuze Kruistocht) was door de Nationalistische oorlogsregering al op 9 februari 1939 gelanceerd: de Ley de Responsabilidades Políticas (Wet van Politieke Verantwoordelijkheden). Elke actie die ´de voorziene en historisch onvermijdelijke triomf van het Nationalisme´ belemmerde was voortaan ´crimineel´. Ook onderscheidde de wet twee soorten Spanjaarden: ´echte´ en ´antiespañoles´.

In Franco´s ogen was de Republiek het Kwaad,  met als ultieme manifestatie het rebelse Barcelona, broeinest van Catalanisme en radicale arbeiders. Op 26 januari 1939 marcheerden Franco´s troepen Barcelona binnen. Bijna onmiddellijk werd begonnen met een totale transformatie van het dagelijkse leven in stad. 

Feest van de overwinning, Poble Españnol,  21 mei 1939.  (Foto Pérez de Rosas/AFB)

De nu tentoongestelde foto´s maken duidelijk hoe abrupt en ingrijpend de omvorming was. Plotseling geen viering meer van de nationale feestdagen Sant Jordi (23 april) en de Diada (11 september), wel van het zeer Spaanse en katholieke Fiesta de la Confimarcion. En dan waren er natuurlijk de bezoekjes aan de stad van de Caudillo zelf en diens Duitse en Italiaanse vrienden.

Fiesta de Confirmación,  Plaça de Sant Jaume, 16 juni 1939. (Foto: AFB)

(Foto: AFB)

Graaf  Galeazzo Ciano (tweede van links), Italiaans minister van Buitenlandse zaken en schoonzoon van Mussolini, in het Palau de Generalitat op het Plaça de Sant Jaume, 11 juni 1939.

(Foto: AFB/Pérez de Rosas)

Uitzwaaien van de vrijwilligers voor de División Azul (Blaue Division), een eenheid van Spaanse vrijwilligers die in 1941-1943 onderdeel was van de Duitse Wehrmacht. De divisie vocht vooral aan het front in Rusland.

 Franco bezoekt Barcelona, 27 januari 1942.  Foto: AFB/Pérez de Rosas)

Januari 1942 was Frano zijn tour door Catalonië begonnen met een bezoek aan het Montserrat klooster,  het natianale heiligdom van Catalonië. Daar werd hij ontvangen door de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders. Pas in 1963 volgde de eerste publiekeljke confrontatie tussen de dictator en de Catalaanse kerk. De abt van het Montserrat klooster, Aureli Escarré, bekritiseerde toen in het Franse dagblad Le Monde het Franco-regime. Zijn uitlatingen maakten hem tot een symbool van het verzet tegen Franco. Escarré werd in 1965 gedwongen uit te wijken naar Italië. In 1968 keerde hij, ernstig ziek, terug naar Montserrat, waar hij korte tijd later stierf.

Naarmate de Tweede Wereldoorlog vorderde en het succes van de nazi´s afnam, kregen de Duitse feesten in Barcelona een steeds intiemer karakter

 

(Foto: AFB/Pérez de Rosas)

Op 30 april 1939 (precies 6 jaar voor Hitlers zelfmoord) wordt  in de Deutsche Schule Barcelona  vast de Feestdag van de Nationale Arbeid gevierd (foto hierboven). Onder de feestvierders waren ook vijftien soldaten van "onze glorierijke Strijdkrachten, gewond geraakt tijdens de strijd tegen het marxisme, en onderwerp van veel aandacht en cadeaus", schreef La Vanguardia (toen La Vanguardia Española geheten) op 2 mei.  Naarmate de Tweede Wereldoorlog vorderde en het succes van de nazi´s afnam, kregen de Duitse feesten in Barcelona een steeds intiemer karakter.

(Foto: AFB/ Peréz de Rosas)

In 1940 was het echter nog niet zover. Hierboven zien we SS-chef Heinrich Himmler op 23 oktober van dat jaar in het Poble Espanyol (dat toen uiteraard Pueblo Español heette), op de Montjuïc. 

Veel meer echter dan in het ideale Spaanse dorp was Himmler geïnteresseerd in het zeer Catalaanse Montserrat-klooster. Terwijl Hitler en Franco in Hendaye een onderonsje hadden, bezocht Himmler later die dag het Catalaanse heiligdom, in de hoop daar sporen te vinden van de heilige graal of beter nog, de graal zelf. De mythische schaal waarin het, volgens Himmler, Arische bloed van Jezus Christus zou zijn opgevangen, moest de nazi´s onoverwinnelijk maken.
De volgende dag verliet Himmler Barcelona. Zonder graal en ook zonder zijn portefeuille:  deze was geroofd van zijn hotelkamer.

Meer over Himmler in Barcelona en de Duitse aanwezigheid daar in de jaren ´30 en ´40  vind je hier (Engelstalig).  Vanaf maart 2015 organiseer ik de Nederlandstalige tour 'Barcelona en de Spaanse Burgeroorlog'. Meer info t.z.t. op deze blog en op mijn toursite,  Barcelona Revisited.

(Foto:  AFB/ Pérez de Rosas)

De herkatholisering van Barcelona in beeld.  Juni 1944 gaan in de schaduw van de Arc de Triomf twintigduizend mannen ter communie.  Het katholicisme was sinds 1941 staatsgodsdienst in Spanje.  Deze en andere afspraken tussen Franco en het Vaticaan werden in 1953 formeel vastgelegd in een concordaat. De overeenkomst was nog tot eind 1979, vier jaar na de dood van de dictator, van kracht.


BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

At Barcelona´s Crossroads: De Man die Tweemaal Stierf

Over het verjaardagsfeestje deze week van de heilige Antonius, schutspatroon van huisdieren en goederenvervoerders, hebben we het hier  vorig jaar uitgebreid gehad.  Deze keer iets meer over de Barcelonese buurt die zijn draagt en waar zijn feest misschien wel het uitbundigst wordt gevierd.

Sant Antoni heeft haar oorsprong in de kerk die in de Middeleeuwen stond bij de poort van Sant Antoni, waar nu Carrer de Sant Antoni Abad en de Ronda de Sant Antoni samenkomen. Iets verderop, langs de weg richting het dorp Sants, lag de Coll de Creu (nu de 'crossroads' van Paral.lel en Carrer Mistral) Een kleine puist in de vlakte, met daarop een kruis dat de grens van de stad aangaf. Ergens in de vijftiende kreeg het kruis een dak. Sindsdien stond de plek bekend als La Creu Oberta, het overdekte kruis.

Vijf galgen
Dat doodsymbool op de kleine heuvel paste wonderwel. Pal naast het kruis stond namelijk tot 1715 een van de vijf galgen van de stad. Terechtgestelden liet men nog tijden aan de galg hangen, als afschrikwekkend voorbeeld voor vreemdelingen met snode planen.

Er wordt gezegd dat passanten ter plekke altijd een gebed deden voor deze ongelukkigen. Zo ook ooit een ridder die, enigszins gespannen en in zichzelf gekeerd, op weg was naar een duel. De man, laten we hem ridder 1 noemen, stapte van zijn paard, ging op de knieën en bad voor het zielenheil van het bungelende lijk voor zijn ogen.

Nevelen
Na gedane zaken reed hij verder, naar de afgesproken plaats. Daar aangekomen trof hij echter niet zijn opponent (ridder 2) maar een in nevelen gehulde onbekende. De raadselachtige figuur vroeg hem om zijn harnas, helm en paard. De stomverbaasde ridder weigerde eerst. Toen de ander echter aanhield, bewerende dat het een zaak was ‘van leven en dood’, ging hij overstag. Even later reed de vreemdeling, vermomd als ridder 1, naar de plek waar ridder 2 in hinderlaag lag om zo ridder 1 op slinkse wijze om zeep te kunnen helpen.

De laatste stond dus zonder harnas en paard op La Creu Oberta. In de verte hoorde hij de kreten van vechtende mannen. Al snel werd het stil.  Een paar minuten later was de nevelman terug op de kruising. “Ik ben de gehangene voor wie je hebt gebeden”, sprak hij. “Als dank wilde ik je de dood besparen. Hier heb je je bezittingen terug. Doe me een lol en hang me weer op mijn plek.” . De ridder trok wit weg, maar deed wat zijn redder hem had gevraagd. Vervolgens gaf hij zijn paard de sporen en vertrok voorgoed uit Barcelona. Nooit werd meer iets van hem vernomen.  Van de ‘Man die Tweemaal Stierf' evenmin. Uiteraard. Hoewel: in de Carrer del Peu de la Creu (Voet van het Kruis) zat tot voor heel kort een van de beste koffietentjes van de stad: Satan´s Coffee Corner.

Het Festa Major de Sant Antoni 2014 begint vandaag en duurt t/m 26 januari. Het programma vind je hier.









BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

Alles voor de wetenschap - gesol met lijken in het centrum van Barcelona

 Kom je binnenkort voor een midweek of hele week naar Barcelona? Zet dan in je agenda vast een kruis bij de woensdagochtend. Dat is namelijk het enige dagdeel waarop je het fascinerende Amfiteatre d’anatòmic kunt bezoeken. Hier leerden de professoren van het Real Colegio de Cirugía hun leerlingen de fijne kneepjes van het vak.

Een 18e eeuws spektakelstuk, met de professor en het lijk als vaste acteurs. Op de tribunes studenten die de kunst van het ontleden moesten afkijken, maar ook gewone nieuwsgierigen. Sensatiezoekers die anoniem wilden blijven, bekeken het schouwspel vanachter roosterramen op de bovenste verdieping.

Een 18e eeuws spektakelstuk, met de professor en het lijk als vaste acteurs

In het gebouw van het theater zit nu de Reial Acadèmia de Medicina de Catalunya, die de ruimte gebruikt als conferentiezaal. De marmeren snijtafel (met gat voor bloedafvoer) doet dienst als katheder. 

Magische rituelen
Boze tongen fluisteren dat de Koninklijke Chirurgen eenmaal ontleedde lijken voor drie peseta’s verkochten aan duistere figuren, voor het uitvoeren van allerlei zwart-magische rituelen. Dat zou toch weinig vorstelijk zijn.

 





Antic Amfiteatre Anatòmic, Carrer del Carme 47 (naast het Hospital de la Santa Creu).
Alléén wo 10-12 uur. Rondleidingen (ca. 20 min, gratis) om 10.00, 10.45 en 11.30 uur. www.ramc.cat




BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

De billen van een honkvaste boekhouder

Je hebt borsten- en billenmannen. Joan Colom was  een billenman. Hij moest wel. Fotograaf Colom wilde het echte leven vangen, niet een geposeerde versie daarvan. Daarom schoot de fotograaf zijn plaatjes meestal vanaf heuphoogte. Terloops. Stiekem. Op Coloms foto´s van Ravalhoertjes zie je dan ook nauwelijks een buste. Konten des te meer. De beroemdste is deze:

Een prachtig, mooi rond exemplaar, dat overigens ook de derrière zou kunnen zijn van een kooplustige dame. 'Wat ligt daar nou in die etalage?’

De snapshots vereisten veel geduld. “Hé lekker ding, gaan we het nog doen of hoe zit dat?” vroeg een hoertje soms, wanneer Colom weer eens vier uur lang op één plek had staan posten, wachtend op Het Moment. 

 “Hé lekker ding, gaan we het nog doen of hoe zit dat?” vroeg een hoertje soms.

De fotograaf vertelde over zijn werkmethode aan een verslaggever van de Britse krant The Independent. Het was 1999. De opschoning van El Raval was in volle gang, de nieuwe rambla was bijna klaar. Van veel plekken restten slechts foto´s. Toeval of niet, maar het Nationaal Museum van Catalonië kwam dat jaar met een reprise van de allereerste Colom-tentoonstelling, uit 1961, La Calle (De straat) genaamd.

Late hobby
In 1961 was Joan Colom (1921) al lange tijd boekhouder bij een textielbedrijf. Fotograferen deed hij pas een paar jaar. Een onderwerp voor zijn late hobby had hij meteen: El Raval. En dan niet het iets betere noordelijke deel waar hij zelf opgroeide, maar de ruige southside, richting haven. Barrio Chino, buurt van hoeren, van arbeiders, en van oude en jonge armoedzaaiers.

Colom fotografeerde het totale leven in de wijk. “De basis van mijn werk is de mens in al zijn verschijningen”, zei hij in het Independent-interview. Maar natuurlijk trokken zijn hoeren de meeste aandacht. In 1964 publiceerde de gerenommeerde uitgeverij Lumen een boek met Coloms hoerenfoto´s, als deel van de serie Palabra e Imagen, Woord en Beeld. Voor het woorden bij de foto´s zorgde Camilo José Cela, de latere Nobelprijswinnaar en persoonlijke vriend van Manuel Fraga, Franco´s minister van Voorlichting en Toerisme. Dankzij die vriendschap kwam de uitgave praktisch ongeschonden door de strenge Spaanse censuur.

Verkoopsucces
Het boek getiteld Izas, Rabizas y Coliopteras (drie historische slang-woorden voor hoeren, een ideetje van Cela) was een instant-verkoopsucces, maar Joan Colom was niet blij. Hij ergerde zich aan de spottende, sarcastische teksten van Cela bij zijn toch zo liefdevol bedoelde foto´s. Een van de geportretteerde hoeren was ook boos. De vrouw begon een rechtzaak, maar kwam vervolgens bij de eerste zitting al niet opdagen. Waarop Joan Colom zich nu écht slecht voelde, zijn camera opborg en begon met een nieuwe hobby: tennissen.

Joan Colom werkte tot zijn pensioen in 1977 als boekhouder bij ‘zijn’ textielbedrijf. Pas eind jaren negentig trok hij weer met zijn Leica door de straten van El Raval. In 2012 doneerde de fotograaf zijn archief aan het Nationaal Museum van Catalonië. Daar is sinds een maand een selectie te zien van ruim 500 foto´s. Naar verluidt is de maker zelf nog niet komen kijken.

Jo faig el carrer – Joan Colom, fotografíes 1957-2010. Museu Nacional d’Art de Catalunya. Metro L 1 en L3 (Pl. Espanya).
Toegang: 6 € (elke zat. Na 15.00 uur gratis). Tijden: di. t/m zat. 10-18 uur; zon- en feestdagen 10-15 uur.

Update: lees hier een artikel over El Raval vandaag (uit de krant van gisteren).
Ook zeer de moeite waard: de filmdocumentaire Monica del Raval - Autobiography of a Whore.


BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

Pedro´s ecotuin in Barcelona

In dit pand zat ooit een matrassenzaak, nu koop je er kippen van het spit. Om de hoek gaat het er echter 100 % plantaardig toe. Bovendien is El Jardinet del Pedró (Pedro´s tuintje) volkomen ecologisch. Het irrigatiesysteem gebruikt regenwater, opgevangen in een tank onder de tuin. Zonnepanelen op het dak van het buurpand zorgen voor de aandrijving van het systeem

De oude muur.

Deze originele groenstrook aan het Plaça del Pedró (El Raval) is een van de verticale muurtuinen die de gemeente Barcelona aan het maken is. Oude en vaak lelijke muren die ooit de scheiding vormden tussen twee panden krijgen op deze manier een mooi groen tweede leven.

Een aantal van de muren kun je al terugzien via de app BCN Paitsage. Maar beter nog is ze live te beleven.






BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!