De blote man in het Parc de la Ciutadella

Een vrolijke foto in  het Parc de la Ciutadella, gemaakt tijdens een van onze Orange Monkey fietstours. Zo´n blote man werkt nu eenmaal op de lachspieren.

Toch gaat het om een doodserieus monument. De bronzen bloterik heet Als voluntaris catalans (Aan de Catalaanse Vrijwilligers). Het beeld is een ode aan de 14.000 Catalaanse vrijwilligers die vochten in de Grote Oorlog, later herdoopt tot de Eerste Wereldoorlog.

Die Catalanen streden bijna allen aan Franse zijde. Logisch dus, dat de gemeente Barcelona de opdracht voor het monument gaf aan Josep Clarà;  gerenommeerd beeldhouwer,  francofiel en ook nog eens tijdens de oorlog  in Parijs op het nippertje aan de dood ontsnapt, toen de Duitsers de stad bestookten.

Rusteloze nachten

Of die laatste ervaring de beeldhouwer veel nachtrust heeft gekost, is niet bekend. Het beeld deed dat wél, weten we dankzij Clarà´s dagboeken. ¨Ik heb rusteloze nachten gehad, waarin ik de slaap niet kon vatten¨, noteerde hij in december 1953, kort nadat vandalen de armen van zijn standbeeld hadden afgezaagd. 

Het vijgenblad verdween pas in 2011. Een kwestie van het losdraaien van twee bouten

Dat was het zoveelste akkefietje in het enerverende bestaan van de bronzen man. Het gedoe begon al in 1923.  Clarà was nauwelijks klaar met zijn schepping, toen Primo de Rivera  dictator van Spanje werd. En dus was het gedaan met lofzangen op het glorieuze Catalaanse volk. Als voluntaris catalans bleef in het atelier, om daar pas 13 jaar later uit te komen. Op 14 juli – de Franse nationale feestdag - 1936 werd het beeld ingehuldigd, in het bijzijn van de Franse Consul-Generaal. Vier dagen later brak de Spaanse Burgeroorlog uit.

Het monument, kort na de inhuldiging in 1936.

Vijgenblad

De bloterik kon dus slechts kort genieten van de buitenlucht, want in 1939 was daar dictator número 2, Francisco Franco. Al snel verdwenen Bronzenmans´ edele delen achter een vijgenblad. Vervolgens werd hij in 1952 lekker warm ingepakt, in een enorme houten doos. Dit ter voorkoming van zondige gedachten bij de Rooms-katholieke geestelijken die dat jaar een congres hielden in het park.

Congres afgelopen, doos weg. Armen eraf, doos er weer om. De arme Clarà werd er gek van. 

Het monument had evenmin rust. In 1954 kreeg het nieuwe armen en verdween de houten omhulling. En na de dood van Franco kreeg het een bredere functie: het is nu een eerbetoon aan de Catalaanse vrijwilligers in béide wereldoorlogen.

Wat echter bleef, was het vijgenblad. Pas in 2011 werd het verwijderd, ter gelegenheid van de 75ste jaar van de onthulling. Een kwestie van het losdraaien van twee bouten. 

Waarom dat dan niet eerder was gedaan? De mens blijft een vreemd wezen. Neem de door het fascisme veelgeplaagde Josep Clarà. De man accepteerde even zo vrolijk een opdracht  voor het maken van een monument voor de gevallenen tijdens de Spaanse Burgeroorlog. De gevallenen aan Franco´s zijde welteverstaan.

Het Monumento a los Caídos (1951) van Josep Clarà aan de Diagonal. Het beeld werd in 2005 op last van de gemeente Barcelona afgebroken.