What´s in a name: la quinta forca

Lange tijd, vanaf de Middeleeuwen tot in de 19e eeuw, telde Barcelona vijf vaste galgen – naast de mobiele en tijdelijke exemplaren die werden ingezet. Die vijf 'hoofdgalgen´ stonden op drukke punten in Barcelona en op grensovergangen tussen de stad en haar omgeving. Daardoor fungeerden de lugubere werktuigen als permanente waarschuwingsborden voor burgers en buitenlui: Pas op, als je je misdraagt, staat je dit te wachten!  Ook reizigers die per boot in Barcelona arriveerden, konden er niet onderuit. Vanaf zee zagen ze de galg op het Pla de Palau al staan. Welkom in Barcelona!

Andere galgen waren die bij de Sant Antoni-poort (waar nu de gelijknamige markt is); de galg op de Via Augusta bij de juridische grens tussen Sants – toen nog een zelfstandig dorp - en Barcelona, en de galg op de Pla de Boqueria, een plek genoemd naar de boc-querías in de buurt, de joodse winkels waar je geitenvlees (boc=geit) kon kopen. Deze laatste galg stond net buiten de 13e eeuwse stadspoort, pal voor wat nu de ingang van het Liceu-theater op de Ramblas is. De poort werd gemarkeerd door twee wachttorens. In één daarvan woonde eeuwenlang de stadsbeul. De bofkont had zijn werk dus regelmatig vlakbij huis.

Uitnodigend welkom 
Anders was het wanneer hij voor een terechtstelling naar de vijfde galg moest. Galg nummer vijf bevond zich namelijk ver buiten de stadsmuren, bovenop de heuvel Turo de Finestrelles (nu Nus de la Triniat), als uitnodigend welkom voor bezoekers uit de Vallès Occidental. ‘Està a la quinta forca’ ,‘bij de vijfde galg ’, zeiden de Barcelonezen dan ook vanaf een zeker moment, wanneer iets heel ver weg was.

  ‘Bij de vijfde galg ’, zeiden de Barcelonezen, wanneer iets heel ver weg was

De uitdrukking bestaat nog steeds. De vijfde galg in wat nu de wijk Trinitat Vella is, niet meer. Die verdween al 1445. Toen besloot het stadsbestuur de ophangingen voortaan uitsluitend binnen of bij de stadmuren te laten plaatsvinden. Bijna vier eeuwen later, in 1832, werd de galg als executiemiddel om ´humane redenen´ in Spanje en haar koloniën vervangen door de wurgpaal, de garrot vil.

Massa-executie met wurgpalen.

Een apparaat met een – over het algemeen dan – snellere werking en met bovendien zitruimte voor het slachtoffer. Al met al een waardiger manier van sterven, vonden de autoriteiten. En voordien dan ook slechts voorbehouden aan schurken met blauw bloed.