De dag dat Franciscus (de enige echte!) ziek werd in Barcelona

Toen de Argentijn Jorge Mario Bergoglio zich vorige week in Rome herdoopte tot Franciscus, werd hij voor conservatief Madrid prompt een halve Spanjaard. 
Bergoglio, zo redeneerde men,  mag dan Italiaanse roots hebben, zijn Spaanse wortels zijn bijna even sterk: Jorge spreekt de taal van het moederland en werd door Madrid geschoold tot Jezuïet. Goed, om een jarenlange studie ging het niet, maar de nieuwe paus stond 'tussen 1970 en 1971'  toch maar mooi ingeschreven bij het Colegio San Ignacio de Loyala in Alcalá de Henares (provincie Madrid).

In Barcelona bleef het stil. Valse bescheidenheid, te veel seny. Want de echte, de heilige Franciscus is van Barcelona.


Zwak, ziek en misselijk
Het begon allemaal in 1211 toen Franciscus van Assisi  zwak, ziek en misselijk aanklopte bij het eenvoudige ziekenhuis voor pelgrims dat stond op wat nu het Plaça del duc de Medinaceli is. Dankzij de goede zorgen van de ziekenbroeders was de toekomstige heilige weer snel op de been, op weg naar nieuwe goede werken.

De echte, de heilige Franciscus is van Barcelona

Exit Franciscus uit Barcelona? Integendeel, het was slechts het begin. Koning Jaume I was zwaar onder de indruk van het kortstondige verblijf van Franciscus in zijn stad. Hij wilde een daad stellen, al was het maar via het steenrijke huis van Montcada (die van het Picasso-Museumstraatje). Op vriendelijk doch dringend verzoek van de koning en de stedelijke raadslieden doneerden de Montcada-familie een flinke lap grond, pal naast het ziekenhuis. Daar verrees vanaf 1214 een wat eerst nog een bescheiden  convent was, het eerste van de Franciscanen in Spanje.

Het Convent de Framenors op de huidige kaart van Barcelona.

Latere uitbreidingen maakte van dit Framenors convent (van frailes menores, minderbroeders) het belangrijkste Franciscaner centrum  in Catalonië. In het 14 eeuwse Barcelona heette een van de vier stadsdelen zelfs het kwartier van de Framenors; de 150 minderbroeders konden de stad in en uit door hun ´eigen´ Framenorspoort; koningen en regeringsleiders werden  in het convent begraven en de Consell de Cent vergaderde er, tot de verhuizing in 1369 naar de Saló de Cent op het Plaça de Sant Jaume. 

 

Een van de Franciscus-schiderijen van Antoni Viladomat

Veel later, begin 18e eeuw,  schilderde Antoni Viladomat voor het klooster zijn 20-voudige ode aan Sint Franciscus, nu te bewonderen in het Nationaal Museum op de Montjuïc. Dat was ruim een eeuw voordat het Framenors-complex werd getroffen door wat soms het onvermijdelijke lot lijkt van Catalaanse kloosters en kerken: het werd door het eigen volk in brand gestoken.  

Of het complex wel of niet totaal afbrandde tijdens de bullangas (de volksopstanden van 1835), daarover verschillen de bronnen. De grote of kleinere resten vielen in 1838  in elk geval in handen van een andere 19e eeuwse ´kerkendoder´: Juan Álvarez Mendizábal, de met een aantal onteigeningswetten gewapende Spaanse minister van Financiën.

   

Lokale goden gaan in Catalonië vóór universele heiligen

Magazijnen
Het terrein van het Framenors-convent werd eerst verkocht aan particulieren en voor een deel bebouwd met opslagloodsen en  magazijnen. Pas later, vanaf 1848, begon een lang gevecht om de grond tussen de hertog van Medinaceli (nazaat van het huis van Montcada) en de Ramo de la Guerra (het Ministerie van Defensie van die tijd) in Madrid. 

Gobierno Militar, vlakbij het Columbus-standbeeld.

De uitkomst was voorspelbaar. Waar ooit de tuin was van de minderbroeders staat vanaf 1927 het enorme gebouw van de Gobierno Militar. De Medicanelis kregen een plein, dat eerder trouwens Plaça de Sant Francesc heette.

En Franciscus? Hem resten wat straatnamen. Van zijstraten. Behalve zijn plein werd hem ook zijn enige hoofdstraat afgenomen. De Dormitorio de San Francisco, de straat die vanaf de Ramblas langs de Gobierno Militar loopt, draagt sinds 1916 de naam van Josep Anselm Clavé, de God van de Catalaanse volksmuziek.  Lokale goden gaan in Catalonië vóór universele heiligen.

Het is ergens ook wel weer mooi,  al die onteigeningen, want vintage Franciscus:
De broeders mogen zich niets toeëigenen, geen huis, geen verblijfplaats, helemaal niets.
(Uit: Regel van de minderbroeders, hoofdstuk 6).

BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!

Het Picasso Museum in Barcelona bestaat vijftig jaar

Pablo Picasso en Jaume Sabartés - Château Grimaldi, Antibes, 1946

Carrer de Montcada, 1957

Deze week vijftig jaar geleden opende het Picasso Museum zijn deuren in de Barcelonese wijk La Ribera. Locatie was een oud paleis in de Carrer de Montcada. Het museum was het eerste project om nieuw leven te blazen in een wijk die ooit de welvarendste van Barcelona was;  in de paleizen aan die toch zo nauwe straat woonden de happy few, de allerrijkste handelaren, de gildemeesters en de edelen van de stad. 



Tourist spot
Het project is gelukt: wijk, straat en museum (dat inmiddels al vijf paleizen beslaat) behoren tot de populaire tourist spots van de stad

Palau Aguilar op nummer 15 is de plek waar het allemaal begon. Het pand (13e eeuws, ingrijpend verbouwd in de 15e eeuw) was tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw eigendom van de familie Berenguer d'Aguilar. Toen kocht de gemeente Barcelona het paleis, zonder er een bestemming voor te hebben.

Die werd pas in 1960 gevonden, dankzij Jaume Sabartés. Sabartés (1881-1968) was schrijver, beeldhouwer, boezemvriend van Picasso en vanaf 1935 tot zijn dood ook nog eens privésecretaris van het artistieke genie.  Vooral dankzij dat laatste de man een aardige Picassoacollectie opgebouwd. Het ging vooral litho´s - Picasso  had jarenlange de gewoonte om van elk gravure een extra (én gesigneerd) exemplaar aan zijn vriend te schenken.

Malaga
In 1960 doneerde Sabartés, die tobde met zijn gezondheid, zijn collectie boeken rond het thema 'Picasso' aan het stadsmuseum van Malaga, de stad waar de schilder in 1881 was geboren. Ook zijn Picasso-kunstverzameling wilde Sabartés aan het museum schenken. 

“Komt niks van in”, zei Picasso -  tenslotte zijn broodheer. Die boeken, die mocht Malaga hebben, maar de kunst moest naar Barcelona, de stad van zijn tienerjaren (Picasso ging er als 13-jarige wonen) en van zijn vorming als kunstschilder.


Het museum mocht onder geen enkele omstandigheid´ Museo de Picasso  worden genoemd 

De gemeente Barcelona was enthousiast en had ook een locatie voor het cadeautje: Palau Aguilar. Picasso, die de totstandkoming van zijn museum vanuit Parijs nauwkeurig regisseerde, reageerde verheugd op het voorstel.

Minder blij was Franco. De ´Gaudillo´ had al een hekel aan Picasso sinds 1937, het jaar waarin diens anti-oorlog statement Guernica te zien was in het paviljoen van de Republikeinse regering op de Parijse wereldtentoonstelling. Picasco toonde zich in zijn Franco-haat al even standvastig: hij weigerde Spanje te bezoeken zolang de dictator in leven was.

Newsweek
Uiteraard zweeg de Spaanse pers over de perikelen rond het museum. Het buitenlandse journaille niet.  Op 8 april 1963  liet het Amerikaanse tijdschrift Time een anonieme Spaanse advocaat aan het woord. Deze vertelde over de orders van een Franco-minister  aan José María Porcioles, Barcelona´s burgemeester:  het museum mocht ´onder geen enkele omstandigheid´, ´Museo de Picasso´ worden genoemd. Ook zou het Franco-regime de gemeente  'gesuggereerd´ hebben om consequent naar het gebouw te verwijzen als ´Colección Sabartés´.

Een suggestie die Porcioles en zijn bestuurders gewillig volgden. Toen het museum op 3 maart 1963 opende, stond op het naambordje: ´Colegio Colección Sabartés´.

Dat is sinds lang verholpen. Sabartés zal het niet anders gewild hebben. In het museum dat ooit zijn (achter)naam droeg heeft hij nu een eigen zaal. De gemeente Barcelona eerde hem in 2007 zelfs met een plein. Het Plaça Sabartés bevindt zich tussen de straten Montcada en Flassaders, pal achter het museum van zijn beste vriend.

Voor meer informatie over het jubileum, zie de website  van het Picasso Museum.


BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona, Catalonië en soms zelfs Spanje op onze Facebook pagina!

De dingen die voorbij gaan - Bar Marsella

Salvador Dalí en Pablo Picasso zakten er door.  En Ernest Hemmingway natuurlijk. Woody Allen filmde er voor zijn pr-werkje Vicki, Christina Barcelona. Het beroemdst is de bar echter om z´n absint, een sterk-alcoholisch drankje dat je de mooiste visioenen zou kunnen schenken.

Op dit moment echter,  is er voor Bar Marsella slechts de harde realiteit. De oudste kroeg van Barcelona moet kiezen: sluiten of verhuizen. Het pand aan de Carrer Hospital waarin Marsella is gevestigd, staat te koop voor 1 miljoen euro. Kroegbaas José Damie,  wiens voorvaderen in 1820 op deze plek de eerste absint schonken, moet vóór 1 april vertrekken met zijn spullen. Waarheen, dat weet hij op tot op dit moment nog niet. 

Overdosis toeristen
Nooit leuk natuurlijk, als  zo´n stadsmonument verdwijnt, al zeggen puristen dat Marsella door een overdosis toeristen z´n beste tijd al lang achter zich heeft. Voor het échte authentieke Raval-gevoel moet je wat hen betreft zijn in één van de armoedige bars een paar meter verder, in Carrer d'En Robador 

Zelf verblijven wij graag bij La Paciencia, hoek Hospital/ Rambla del Raval. Nog net aan de goede kant van rafelig, met verrassend goede broodjes en als grootste plus een prima terras. Aan dat terras heeft La Paciencia vast haar naam  danken: uren en uren kun je daar toeven, terwijl het leven van El Raval aan je voorbijtrekt. Daar kan geen Woody Allen-film tegenop.

 Bar Marsella in gelukkiger tijden. Klik hier voor prachtig werk van fotograaf  Jordi Oliver, genomen in de jaren ´90 vóór de Olympische spelen.


BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona, Catalonië en soms zelfs Spanje op onze Facebook pagina!

Het fotoalbum van Carlos Ruiz Zafón (26)

 `Hij herinnerde zich Martín, die hem had verteld dat hij daar jaren geleden in de buurt had gewoond, in een enorm oud huis in de duistere, nauwe schacht die Calle Flassaders heette, naast chocoladefabriek Mauri.´

 De gevangene van de hemel, pagina 179

BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona, Catalonië en soms zelfs Spanje op onze Facebook pagina!

Dit weekend in Barcelona: zoete heiligen en oude auto´s

In Barcelona,  en zeker in het district Gràcia, mogen ze graag doen alsof zij de jaarlijkse bedevaart naar de kapel van de Sant Medir hebben uitgevonden, maar dat is onzin. Op 3 maart 1802 maakten inwoners van Sant Cugat del Vallès voor het eerst de rituele tocht naar de voormalige woonplek van de heilige, gelegen in het gemeentelijke deel van de Collserola-heuvels. Pas in 1830 volgden de bedevaartgangers uit Gràcia, verleid door het vele snoepgoed van de door Sant Medir genezen bakker Josep Vidal i Granés. En dan was die bakker, zo gaat het gerucht, ook nog eens oud-inwoner van Sant Cugat.

Zo liggen de verhoudingen eigenlijk nog steeds.  Deze ochtend lopen de Sant Cugatezen naar de Sant Medir-kapel, voor de mis met picknick achteraf. In Gràcia wordt op dat moment met tonnen snoepgoed gestrooid. Pas als al dit zoets is verdeeld, gaan ook een deel van de Gràciabewoners op pad richting kapel, maar alléén als het niet regent of sneeuwt.



  

  
  

Verder lezen:
Van bittere bonen naar heel veel snoepgoed: wie was Sant Medir?
 Update 2014: Website Sant Medir Festival Barcelona 










Oude karretjes
Nu is er voor vandaag droog weer voorspeld, dus met die wandeling komt het wel goed. Fijn ook voor de deelnemers aan de 55e editie van de Rallye de coches de epoca Barcelona-Sitges, want erg veel beschutting bieden veel van die oude karretjes (bouwjaar 1928 of eerder) niet.

Burgemeester Trias van Barcelona zwaait met de Catalaanse vlag: de editie 2012 gaat van start.

De stoet vertrekt rond 11.00 uur vanaf het Placa de Sant Jaume, en volgt in Barcelona dan deze route: 
Carrer Ferran, Rambles, Pl. Catalunya, Ronda Universitat, Ronda Sant Antoni, Sepúlveda, Paral.lel, Plaça Espanya, Gran Via. Aankomst op de Port d’Aiguadolç (Sitges): circa 12.30 uur. Voor meer info klik hier .

Update: de rally van 2013 gaat van start:


BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona, Catalonië en soms zelfs Spanje op onze Facebook pagina!