Wat een barbaren die indianen!

Zijn standbeeld (in juni na ruim een jaar weer open) in de oude haven herinnert er elke dag aan: hier arriveerde Columbus na zijn eerste reis naar Amerika. Deze maand is het 520 jaar geleden dat de stoere Christopher verslag uitbracht aan zijn opdrachtgevers, de katholieke koningen Isabel en Ferdinand. Volgens de legende gebeurde dat in de Saló del Tinell, in het  middeleeuwse paleis aan het Plaça del Rei. 

Dat levert mooie fantasieën op. Isa en Ferdi, zo stel je je voor, konden hun nieuwsgierigheid natuurlijk niet in toom houden. Die gingen echt niet in die ontvangstzaal zitten wachten tot Colom - met een driepoot, want Columbus was stiekem een Catalaan, daarover een andere keer -  zich binnen meldde,  zijn geloofsbrieven onder de arm.  Hand in hand snellen ze de paleistrappen af, de vermoeide ontdekkingsreiziger tegemoet. Halverwege de treden volgt de legendarische ontmoeting.
 “Wat brengt u ons, heer Columbus?” 
“De ontdekking van Amerika, Uwe Hoogheden.”

Delacroix´ weergave van de koninklijke ontvangst (1863).

Tussen hoofd en nek
In werkelijkheid waren die paleistrappen op het moment dat Columbus voet aan Catalaanse wal zetten, wel het laatste waaraan Isabel en Ferdinand wilden denken:  op 7 december 1492 was Ferdinand op deze plek aan de dood ontsnapt. Een boze boer had hem een bijna fatale klap met een zwaard verkocht.  'Tussen hoofd en nek´, weten we dankzij een tijdgenoot van Ferdinand, de geschiedschrijver Miquel Pere Carbonell. 

Fernando´s lijfwachten overmeesterden de boer en wilden hem ter plekke om zeep helpen. De tussen hoofd en nek bloedende Fernando had echter een beter idee. Hij zou die boeren eens een lesje leren. Had hij hen immers in 1486 niet het recht verleend om zelfstandig boer te worden, zonder leenheer? Dat de meeste boeren de gevraagde losprijs in de verste verten niet konden opbrengen, deed er niet toe. Het ging om het principe. Ondankbaren waren het!



Opstandig agrarisch gedrag
Het lot van Joan de Canyamàs, zoals de boer heette, moest opstandig agrarisch gedrag richting koning eens en voor altijd voorkomen. Een paar dagen later werd hij naakt op een kar gezet en Barcelona rondgereden. Dat gebeurde met de nodige tussenstops. Op elk van deze pauzemomenten werd de arme Joan vakkundig van een lichaamsdeel ontdaan. Ogen, tepels, armen, benen, bijna héél Joan moest er aan geloven. De taaie boer hield het lang vol, met ´steun´ van de Koninklijke chirurgijnen. Deze voorkwamen het leegbloeden van de man en daarmee een voortijdig einde van diens lijdensweg. 

De Columbus van Emanuel Leutze is blond (1843).

De koninklijke chirurgijnen voorkwamen  een voortijdig einde van Joans lijdensweg

 

Op de Passeig del Born stierf Canyamàs dan toch, nadat zijn hart - of zijn hersenpan, daarover verschillen de middeleeuwse bronnen - uit zijn lichaam was getrokken. De kar met daarop Joans schamele resten werd in brand gestoken.


Om bij te komen van de schrik verkasten Isabel en Ferdinand naar het Monasterio de San Jerónimo de la Murtra, een klooster in het naburige Badalona. Daar dwaalde de gedachten van de koning telkens af naar die bijna rampzalige vrijdag van de aanslag. Het was maar goed dat hij had gevast! Daarmee had hij vast en zeker de zegen verdiend van ‘onze heilige maagd Maria’, weet ook chroniqueur Carbonell.

Columbus vereeuwigd in het San Jerónimo klooster, Badalona.

15 april 1493
Maar vandaag heeft de koning geen tijd voor sombere gedachten. Columbus brengt in Badalona verslag uit van zijn avonturen! De nieuwsgierige zeeman toont zich bovendien een uitstekend verteller, die de vorstelijke humeuren opvrolijkt met allerlei interessante en verbazingwekkende wetenswaardigheden over de Nieuwe Wereld. Bijvoorbeeld dat de mensen daar geen geld hebben en geen geschreven taal; dat ze noch brood eten noch wijn drinken en het ijzer niet kennen. Ook vertelt Columbus zijn Koninklijke toehoorders dat de Nieuwe-Wereldbewoners naakt of bijna naakt rondlopen, God de Heer niet kennen en elkaar opeten als het zo uitkomt.
 

Columbus (donker dit keer en met baard) kijkt zijn ogen uit.

Wat de koning echter nog het meest verbaast: de bewoners van de Nieuwe Wereld hebben geen paarden! Wanneer ze de mannen van Columbus op hun viervoeters zagen, dachten ze dat het om centauren ging – al is die benaming hen natuurlijk ook onbekend.
 
Wat een barbaren, die indianen!



BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona, Catalonië en soms zelfs Spanje op onze Facebook pagina!