How to do Nothing in Barcelona

Ooit wil ik een boek schrijven over Barcelona. Voorlopige titel: How to do Nothing in Barcelona - and have a good time.

Briljant idee natuurlijk.  De ultieme alles-dan-alle-andere-gids voor de stad. Moeilijk thema,  dat wel. Nietsdoen in deze stad waar zoveel te doen is en je - volgens die andere reisgidsen - zoveel móet doen.
Nu is dat nietsdoen eigenlijk meer een state of mind, en geen werkelijke ledigheid. ´Zijn´ in het hier en nu. Open staan voor wat er op dit moment ´is´.  En dat dan gekoppeld aan plaatsen en situaties in de stad.

Zen in Barcelona, kortom. Wat de zaak nog moeilijker maakt. Want schrijf het maar eens op. Soms zou ik fotograaf willen zijn.

Of fotografe, voor mijn part. In 2004 publiceerde de Italiaanse Mariagrazia Barbiani het fotoboek Barcelona, mirada con lentitud. Ik kocht het deze week voor drie euro, in een van de vele mini ´De Slegtes´ van de stad.

Mooie zwart-wit foto´s, met veel grijstinten, maakt Mariagrazia - alleen haar naam al doet je vertragen.

Wat we zien? Luierende mensen in Parc de la Ciutadella. Natuurlijk. Maar ook: oudjes op een bankje aan de Passeig de Sant Joan; de strandwachter in zijn wachttoren; een voetballend jongetje, opgaand in zijn solospel met de bal.

Alledaagse momenten, gevangen in de trage blik van Mariagrazia.
´De ware ontdekkingsreis is niet het zoeken naar nieuwe gebieden, maar het kijken met nieuwe ogen´, citeert Barbiani de Franse schrijfgrootheid Marcel Proust.

En zo is het.



Mariagrazia Barbiani. Barcelona, mirada con lentitud. Ajuntament de Barcelona/Guido Tommasi Editore, 2004. ISBN: 88-869-8861-3.

Het echte spookhuis van de Avenida Tibidabo

Onderaan de Avenida Tibidabo bevindt zich de beginhalte van blauwe tram, befaamd door De Schaduw van de Wind van Carlos Ruiz Zafón. De tram, oud maar nog kras, brengt je in een oogwenk naar de Avenida Tibidabo 32, het adres van het vermeende spookhuis uit Zafóns bestseller.

Het échte spookhuis van de buurt staat pal achter de tramhalte, en heet La Rotonda. Het gebouw met het pronte hoektorentje is evenals de blauwe tram een bedenksel van ´doctor´ Salvador Andreu (1841-1928) De doctor, rijk geworden dankzij zijn populaire hoesttabletjes (nog steeds verkrijgbaar) wilde van Tibidabo en omgeving een tuinstad maken. Een gezonde woonomgeving voor welgestelde Barcelonezen - en een leuk weekenduitje voor minder draagkrachtigen. Rijken van buiten konden hun intrek nemen in La Rotonda, dat toen Metropolitan heette. Het luxe hotel, in de periode 1906-1918 voor Andreu gebouwd door de architect Adolf Ruiz i Casamitjana, zag er ooit zo uit:

Later volgde meerdere uitbreidingen, waaronder een gerealiseerd door de alom aanwezige – 300 (!) gebouwen in Barcelona - Enric Sagnier. De laatste verbouwing dateert uit de jaren zeventig. Hotel Metropolitan werd toen een ziekenhuis, Hospital Sant Gervasi, dat ook enige jaren dienst deed als verpleeghuis voor terminale patiënten.

Lucratieve ruilactie
Een subtiele vooruitwijzing naar La Rotonda als spookhuis, die laatste functie. Want het pand werd gekocht door Núñez i Navarro, het bouwbedrijf van voormalig FC Barcelona-voorzitter José Luis Núñez en diens zoon, ook José Luis geheten.
Dat was in 1999, het jaar ook waarin Núñez en zoon een miljoen euro gaven aan twee belastinginspecteurs. Niet voor niets natuurlijk. Het leverde de heren meer dan dertien miljoen euro belastingvoordeel op. Voor hun lucratieve ruilactie werden ze afgelopen juli veroordeeld tot zes jaar cel en ruim twee miljoen euro boete. Die celstraf is voorlopig omgezet in een tweewekelijkse meldingsplicht bij de rechtbank, in afwachting van de definitieve uitspraak door het Spaanse Hooggerechtshof.

Snel terug naar La Rotonda. Dat was de afgelopen jaren een spookhuis in verval, rap op weg naar het definitieve afsterven. Zorg van de kant van Núñez i Navarro: nul. Terwijl het pand niet alleen behoort tot de 115 panden tellende modernisme-route van de gemeente Barcelona - La Rotonda is nummer 101 - maar bovendien door diezelfde gemeente is erkend als beschermd monument. Een status die de eigenaar verplicht tot goed onderhoud.

Deze zomer ging de firma Núñez i Navarro eindelijk tot actie over. La Rotunda wordt verbouwd tot een kantorencomplex met 12.500 m2 vloeroppervlakte. Een héél verkeerde actie, vinden veel buurtbewoners, architecten en andere liefhebbers van mooie modernistische gebouwen. Ze hebben zich verenigd in platform, Salvem La Rotonda. Hun belangrijkste bezwaren op een rijtje:
* Het gebouw verliest zijn oorspronkelijke volume en groeit in hoogte en diepte. Dat is verboden bij verbouwingen aan beschermde monumenten.
* Voor een ondergrondse parkeergarage (5 verdiepingen) wordt een derde van het gebouw gesloopt.
* De aanbouw van Enric Sagnier verdwijnt in zijn geheel.

Kortom: La Rotonda zal niet langer La Rotonda zijn. Dat is niet best en afgaande op de plaatjes (in groen de geplande veranderingen) hebben ze op z´n minst een punt. Of twee. De gemeente Barcelona houdt tot nu toe vol dat aan alle normen voldaan is - al had burgervader Xavier Trias liever weer een hotel gemaakt van La Rotonda. Waar of niet waar, met partijpolitiek heeft deze stellingname van het conservatieve stadsbestuur  niets te maken: de verbouwingsplannen werden al in juli 2008 goedgekeurd door de toenmalige socialistische gemeenteraad.

De soepele samenwerking van gemeente en Núñez dateert van nog veel verder terug: eind jaren zeventig bouwde Núñez bijvoorbeeld al een appartementenblok op de plek waar ooit de trappen moeten komen naar de hoofdingang van de Sagrada Família. Met toestemming van de gemeente.

De Loewe-variant
Bij een eventuele desastreuze verbouwing zet ik voorlopig mijn geld op een versnelde versie van de ´Loewe-variant´. Het modehuis Loewe kocht in 1944 de benedenverdieping van Casa Lleó i Morera (1902), een van de modernistische huizen van de Manzana de la Discordia aan de Passeig de Gràcia. Het kan verkeren: in 1906 kreeg het pand de architectuurprijs van de stad Barcelona, nog geen veertig jaar later werd het modernisme beschouwd als ´de periode van slechte smaak´.

 Casa Lleó i Morera

Het modehuis kon dus zijn gang gaan. Van het oorspronkelijke ontwerp van Domènech i Montaner bleef dan ook weinig over. Totdat de publieke smaak weer veranderde en onder druk van het aangroeiende protest de gevel in 1992 grotendeels in zijn originele staat werd hersteld. Zelfs het torentje, dat sneuvelde door de verbouwing, kreeg een herkansing.

Tientallen jaren hoeft het bij La Rotonda niet te duren. Het publieke protest is er nu al en ook de gemeente is feitelijk dol op het modernisme - al is het maar om het geld dat de toestromende toeristen in de stad besteden.

Van het werk van Enric Sagnier (1858-1931) is nog tot 8 januari een tentoonstelling te zien in het Caixa Forum. Opvallend: van Sagniers werk aan La Rotonda ontbreekt op de expositie elk spoor.

La Rotonda, november 2011 (foto: Joost van der Gevel).

Barcelona in november: volgend jaar wel mooi weer!

Lorna Chong: Barcelona In The Rain (2008)

Uitstapje naar Barcelona? November is ideaal! Het was de kop boven de allereerste post op deze blog en gelijk een misser. Toch klopt het: november is de laatste jaren een prima maand voor een bezoek aan de stad.

Alleen, niet dít jaar. De laatste 35 dagen viel er maar liefst 298 liter regen per m2, bijna de helft van wat er normaal in een jaar valt.  We hebben het dan ook over de op twee na natste novembermaand sinds 1914, het jaar waarin het Fabra weerstation begon met meten.

Dus duizendmaal sorry. Gelukkig: november 2012 zal het weer in Barcelona echt een stuk beter zijn. Waarschijnlijk.

Koek en zopie op het Plaça de Catalunya

De ondernemersvereniging van Barcelona wil een ijspiste op  het Plaça de Catalunya, meldt El País vandaag. De baan, 1200 m2  ´groot´, moet van 2 december tot 9 januari open zijn. Zelfs aan koek en zopie is gedacht; de ijsbaan krijgt een eigen bar met terras, vanwaar je de ijspret kunt gadeslaan.
Schaatsen en Spanje. ´Gómez´, denkt een beetje schaatsliefhebber dan. Deze geboren (1943) Barcelonees vertoonde in de periode 1977-1982 zijn kunsten tijdens internationale schaatstoernooien.

Schaatsen had Gómez (voluit: Antonio Gómez Fernadez) geleerd op een ijsbaan in Barcelona.  Mogelijk was dat het Palau de Gel van FC Barcelona - al  klinkt ´IJspaleis´ wat overdreven voor een vloertje van 61 bij 26 meter. Of anders  de tweede permanente ijslocatie van de stad, de nog kleinere piste van de Skating Club de Gel, aan de straat Roger de Flor (dichtbij de Arc de Triomf).

Pootje over
Op dergelijke kleine baantjes móet je haast wel pootje-over leren, zou je zeggen. Toch beheerste Gómez deze edele kunst pas in 1980, het jaar waarin hij prompt zijn hoogste klassering ooit behaalde:  25ste op het Europees kampioenschap.


Antonio Gómez wint waarempel bijna een rit!

Zijn toch wat aandoenlijke gekrabbel maakte van de man uit Barcelona een populaire verschijning. Vooral in Nederland werd hij altijd hartstochtelijk toegejuicht tijdens zijn helletochten op de schaats (Gómez´ persoonlijke record op de 10 kilometer: 21.47,6).  De dankbare Antonio beloonde de vaderlandse steun door zijn dochter te kronen met een Koninklijke Naam: Beatriu.

Haar naam ten spijt bleek de jonge Gómez bepaald geen ijskoningin toen ze het in de periode 2003-2005 probeerde als langebaanschaatster, gecoacht door haar vader. Haar persoonlijke records? Een stuk beter dan die van pa. Uiteraard. Maar wel allemaal geklapschaatst op de razendsnelle overdekte baan van Salt Lake City.

Of er rond Kerst geschaatst kan worden op de Plaza Catalunya is overigens nog de vraag: de gemeente Barcelona wist gisteren nog van niets van de ijsbaanplannen.

Catastrofe op de Ramblas

Tijdens een van de laatste  dagen van mijn verblijf in Barcelona regende het veel en hevig.  Ondanks de regen ging ik ´s ochtends naar de bank. Doordrenkt kwam ik terug in mijn hotel. Daar hoorde ik dat het water op de Rambla  geen uitweg vond; de waterspiegel steeg. Vanaf mijn balkon zag ik dat de catastrofe steeds groter werd. Ik was getuige van een huiveringwekkend schouwspel. De geweldige kracht van het water! De loeiende modderstroom ontwortelde bomen en planten. In de winkels steeg het water de mensen tot aan de heupen. Iedereen schreeuwde of huilde. Later hoorde ik dat verschillende personen in de rioolgaten verdwenen waren.

Sprookjeachtig was het weer niet, de  laatste dagen in Barcelona. Dat de Ramblas ooit een afwatering voor het overtollige water was, je kon het je opeens beter voorstellen. Maar zo erg als in 1862, toen Hans Christiaan Andersen bovenstaande woorden schreef, was het natuurlijk bij lange na niet.











En vandaag? Vandaag is het (bijna) droog. Zelfs de zon laat zich weer voorzichtig zien.

Welkom in Barcelona!

De Ramblas ter hoogte van Pla de la Boqueria, 15 september 1862.

 

Op z´n Hollands met pensioen

Verse tweet van schrijfpartner Rick. De kennis van de Hollandse samenleving is bij sommige Spaanse bedrijven - in dit geval de Baskische bank Kutxa - niet helemáál up to date:

Geen toerist te zien bij La Pedrera

Nog een filmpje uit de oude doos. Voor wie mocht denken dat de drukte op Las Ramblas van na de Olympische spelen is. Wél een groot verschil: in 1926 ontbrak nog die eeuwige rij wachtende toeristen bij Gaudí´s La Pedrera (Casa Milà).

Een kasteelversie van de Pirelli-kalender

Na de blote billen van Shakira meer naakte feiten uit Catalonië: het gaat goed met de castellers  van de Barcelonese wijk El Poble-sec!

Dat verbaast u natuurlijk niet. Vorig jaar immers verklaarden de Unescoz de Catalaanse menselijke torens (castells)  Werelderfgoed.  Een boost voor het zelfvertrouwen van alle castellers.
Die van El poble-Sec vinden het zelfs geen enkel probleem om uit de kleren te gaan voor een ´kasteelversie´ van de Pirelli-kalender - vandaag is de officiële presentatie.

Visca Catalunya!

Porno-regiseur
De  (beschaafd) blote plaatjes werden gemaakt onder leiding van een heuse porno-regisseur, Conrad Son - mogelijk bij u bekend als maker van het sportieve werkje Les excursionistes calentes (De hete wandelaars). “We wilden laten zien dat je zonder kleren aan heel veel dingen kunt doen, zoals het bouwen van kastelen”,  verhelderde Son het waarom van de kalender.

Alsof we dat niet wisten. Wat ik níet wist is dat de ´Castellers del Poble Sec´ niet de eersten torenbouwers zijn met een naaktkalender. Zie het op http://exhibicionistes.wordpress.com/tag/castellers/, waarop nog meer prangende voorbeelden van Catalaans exhibitionisme.
De kalender van de Castellers del Poble Sec is te koop via http://www.calendaribandarra.cat

Palau Güell: luxe en oude matrassen

Ruim en vooral heel luxe. Dat is het eerste dat opvalt binnenin Palau Güell. Maakt het paleis - sinds eind mei na 7 jaar weer toegankelijk voor het publiek- buiten vooral een strenge en ietwat gedrongen indruk, eenmaal in het gebouw dwaal je van vertrek naar vertrek en vergaap je je aan de overdaad.
Dat laatste was dan ook de bedoeling van de steenrijke industrieel Euseubi Guëll. Zijn paleis moest niet zozeer een woning zijn, maar vooral een statement richting zijn zwager, Claudio López i Bru. Diens Palau Moja stond even verderop, aan de Ramblas. Wat jij kunt, dat kan ik beter, moet Guëll gedacht hebben - al had López zijn uit de 18de  eeuw stammende paleisje slechts laten verfraaien, nadat hij het in 1870 had gekocht.

Financiële vrijbrief
En dus werd Palau Güell gebouwd met het beste hout, het meest inventieve ijzerwerk, het duurste marmer en de meest exquise keramiek. Geld speelde geen rol. Tot grote vreugde ongetwijfeld van Gaudí. De beste manier om een man te leren kennen is uitgeven van diens geld, meende de in zijn latere leven zo ascetische architect.

Güells secretaris en accountant, de dichter Ramón Picó Camper, was gechoqueerd door de financiële vrijbrief die zijn baas aan Gaudí gaf. “Ik vul Don Eusebi´s zakken en Gaudí leegt ze vervolgens”, klaagde hij. In de hoop op Guëlls begrip, toonde Picó aan zijn baas bij diens terugkeer van een lange buitenlandse reis een dikke stapel rekeningen voor de bouw van het paleis, “Is dat alles wat Gaudí heeft uitgegeven”, reageerde de  boze Güell.

De overdadige luxe van Palau Güell doet vreemd aan in de Carrer Nou de la Rambla, in volksbuurt El Raval. Een omgeving die door de Catalaanse schrijver Eugeni d´Ors begin 20ste eeuw werd omschreven als vol met ´mensen zonder thuis of vaderland, vagebonden, zwervers en bedelaars, hun hoofden vol luis… donkere geesten onderworpen aan dierlijke instincten…hooligans, hoeren, idioten, krankzinnigen, dieven, moordenaars´.

Picasso
Dagelijks getuige van deze ellende was de toen zelf ook straatarme Picasso, die schuin tegenover Palau Guëll in 1902  een atelier deelde met een aantal andere armlastige kunstenaars. Picasso en zijn vrienden van het artiestencafé Els Quatre Gats in de Carrer Montsiò waren niet bepaald fans van Gaudí. Twee van hen, Santiago Rusiñol en Miquel Utrillo, vergeleken Guëlls optrekje in de Catalaanse krant La Vanguardia met een bouwwerk uit Babylonische tijden.

Veelzeggend is ook Picasso´s 1902 stammende prent van een bebaarde figuur - Gaudí -die vanaf een hoogte een arme familie toespreekt. De tekst luidt, vertaald in het Nederlands:

Heel belangrijk
Ik moet met jullie over heel belangrijke zaken  praten. Over God en over Kunst.
Ja, ja. Maar mijn kinderen hebben honger.

Op de 18 bij 22 meter grote bouwplaats van Palau Güell  huisden eerder 17 (!) van dergelijke families. En dan was er ook nog eens ruimte voor een zuivelfabriekje.

Kijkje in de stallen...

Oude matrassen
Anno 2011 is El Raval nog niet zo heel veel veranderd. Aan hoeren, zwervers en donkere geesten die het voorzien hebben op je portemonnee nog steeds geen gebrek. En wanneer u na een rondgang door het – toegegeven, indrukwekkende - paleis bent aangekomen op het dak met de vele schoorstenen, kijk dan eens naar beneden, op de terrassen van de aanpalende panden. Vol met oude matrassen en andere rotzooi. “Krakers”, verduidelijkte de verantwoordelijke wethoudster Assumpta Escarp van stadsdeel Ciutat Vella in de krant El Periodico. Ze leven “in precaire omstandigheden”, verklaarde ze, “zonder water en zonder licht”.
“Een complex probleem”, concludeerde de wethoudster tot slot.

...en bij de buren op nummer 7.

Russen en Chinezen
Ook voor Palau Güell, want door de krakers bedraagt het aantal bezoekers  maximaal duizend per dag. Orders van de brandweer, vanwege het ontbreken van een fatsoenlijke nooduitgang. Die had dus in het aanpalende pand op nummer 7 moeten komen, samen met een minder-validentoegang tot het paleis en onderkomens voor het personeel. De provincie Barcelona, de huidige eigenaresse van Güell regelde een huizenruil met de eigenaar van het pand. Helaas, het huis was nauwelijks vrij van bewoners of krakers sloegen hun slag. Het wachten is nu op een uitspraak van de rechter.  Haast is geboden, want het paleis trekt nu al 900 bezoekers per dag. En sinds kort, zei de verontruste directeur van het monument vandaag in La Vanguardia,  hebben ook nog eens de Russen en de Chinezen het Palau ontdekt.

Palau Güell. Carrer Nou de la Rambla 3-5. (Metro L3, halte Liceu of Drassanes) Geopend: dinsdag t/m zondag, 10.00-20-00 uur. Voor meer info: www.palauguell.cat

Wandeling door Barcino

Een wandeling door het Barcelona van zo´n tweeduizend jaar geleden. Heerlijk rustig toen nog!

Catalanen liever rijk dan onafhankelijk

Spanje kiest op 20 november een nieuwe centrale regering. Maar willen de Catalanen de Spaanse supervisor eigenlijk nog wel?  De eigen Catalaanse regering, de Generalitat, peilt elke vier maanden de stemming. De laatste keer was dat eind oktober. Toen zei een minderheid  (45,4%) van de Catalanen vóór te stemmen bij een eventueel bindend referendum over de onafhankelijkheid- tot nu toe een utopie. Het aantal nee-stemmers was 24,7 % en 23 % zou zich bij een referendum onthouden van stemming.
Opvallend zijn de uitlopende motieven. Bij de voorstemmers ontbreken verheven idealen. Zij denken ´groen´. Een onafhankelijk Catalonië is eenvoudigweg economisch beter af, menen zij. Tegenstemmers en onthouders hebben wél nobele redenen: ze willen de eenheid van Spanje bewaren.

Denk Groen!  Bouwondernemer en oud-Barça-voorzitter Núñez wordt in
het satirische programma Crackòvia wekelijks afgeschilderd als een enorme geldwolf.

Hemelse muziek
Dat betekent natuurlijk niet dat het Catalaanse zakengevoel zich beperkt tot voorstanders van de onafhankelijkheid. Niet voor niets luidt hét grote verwijt richting Madrid al jaren: wij verdienen het geld, jullie innen onze belasting en geven het vervolgens aan de rest van Spanje.
Jaloers kijken de Catalanen dan ook naar een ander welvarend deel van Spanje, Baskenland. Als enige Spaanse deelstaat kent Baskenland een afwijkend belastingsysteem. Daar zijn het de provincies die de belastingen innen. De centrale Baskische regering stuurt vervolgens een percentage van het geld naar de Spaanse staat. De afspraken hierover zijn vastgelegd in wat enigszins frivool ´El concierto económico´ heet.

Dat klinkt als hemelse muziek in de oren van de Catalanen. Gevraagd naar of zij ook zoiets willen, zegt meer dan 75 % ´ja´.

Mariano Rajoy heeft nu nog tapas op z´n bord...

Op naar Moncloa
Mariano Rajoy en zijn conservatieve Partido Popular gaan op 20 november de verkiezingen winnen – de polls wijzen zelfs op een ruime absolute meerderheid. Na twee mislukte pogingen betrekt de immer behoedzame Rajoy dan eindelijk Moncloa, de officiële ambtswoning van de Spaanse premier in Madrid.
De man is niet te benijden. Een land met bijna 22 % werkloosheid legt grote problemen op je bord. Het Catalaanse verlangen naar onafhankelijkheid hoort daar niet bij, voorlopig. De Catalaanse roep om een eerlijke verdeling van de belastingcenten wél. Een commissie van de Generalitat heeft zich de afgelopen tijd over het thema gebogen. De stemming over haar voorstellen in het Catalaanse parlement is uitgesteld tot na 20 november, maar daarna is het: op naar Moncloa!

Sagrada Família weer volledig zichtbaar

Alleen officiële toeristenbussen van de stad mogen binnenkort nog stoppen bij de Sagrada Família.

Ze vormen soms een ergernisje tijdens onze fietstours: de toeristenbussen – tot wel 60 per uur – die parkeren bij de Sagrada Família. De meeste zijn van het type ´doe Spanje in vijf dagen´. De menselijke inhoud wordt gedropt op de calle Marina, voor de Geboortegevel van de Sagrada en vervolgens weer opgepikt bij de Passiegevel, aan de calle Sardenya.

Vooral die laatste actie heeft vaak nogal wat voeten in de aarde. Men komt te laat; kan z´n bus niet vinden – niet zo gek overigens, met dat aantal -, of de beurs of tas is gerold.
Van die dingen. En al die tijd ontnemen de giganten de eenvoudige fietstoerist het zicht. Het vraagt dus soms enig kunst- en vliegwerk om te kunnen genieten van de door Josep Maria Subirachs vervaardigde sculpturen die het Bijbelse lijdensverhaal verbeelden.

Blijde boodschap
De blijde boodschap: aan dit gedoe komt snel een einde. Vanaf Pasen volgend jaar mogen de toeristenbussen niet meer stoppen bij de Sagrada. Op (ruime) loopafstand komen nieuwe parkeerplekken. Goed nieuws ook voor de omwonenden van Gaudí´s tempel. Al jaren klagen zij steen en been over de bussenterreur.
Het verbod geldt overigens niet voor de officiële toeristenbussen van de stad, de Bus Turístic en BCN City Tours. Maar met die paar bussen, daar valt heel wel mee te leven. 
Het leukste blijft natuurlijk een Sagrada-stop met Orange Monkey Tours. En dan worden ook nog eens de trottoirs bij de Sagrada verbreed, van 5 naar 7,25 meter. Voor nog meer kijkgemak.

Ook comfortabel: koop entreekaartjes voor de Sagrada Familia op het internet en voorkom wachttijden!  www.sagradafamilia.cat, klik rechtsboven op ´compra les tickets on line´.

En het toverwoord voor 2012 is….design!

De wereld telt sinds 31 oktober 7 miljard mensen. De helft daarvan loopt jaarlijks als toerist over de Ramblas in Barcelona.

Overdreven natuurlijk, maar het werkelijke cijfer – zo´n 8 miljoen ´Ramblas-slenteraars´ per jaar - is indrukwekkend genoeg. Dat vindt ook het Bureau voor Toerisme van Barcelona. Vanaf volgend jaar wil het bureau de toeristenstroom dan ook gaan spreiden over de stad. Het wapen: de Barcelona Design Tour, een bedenksel van het plaatselijke designcentrum, BCN Centre Disseny (BCD). Op deze al uit 2009 daterende kaart vindt de toerist maar liefst 250 locaties die ´het bezoeken waard´ zijn en hem soms naar de verste uithoeken van de stad voeren.



Barcelona Design top-10: oud (Mies van de Rohe paviljoen) en...

Top 10
Om het voor de wellicht wat overdonderde Barcelona-bezoeker behapbaar te maken, selecteerde het BCD een top 10. Daarin treffen we vertrouwde namen als het Mies van de Rohe paviljoen en het Palau Sant Jordi sportpaleis ( beide op de berg Montjuïc), maar ook fraai vormgegeven winkels. De zaak van het schoenenmerk Munich bijvoorbeeld, in het hippe shoppingcentrum L´illa Diagonal. Of de shop van tapijtontwerper Nani Marquina, favoriet van onder andere de Catalaanse regering en het Centre Pompidou in Parijs.

Een goed idee, zo´n kaart? Misschien wel. Veel Barcelona-bezoekers willen immers én cultuur snuiven én shoppen. Met de Barcelona Design Tour kun je op veel locaties beide geneugten combineren.


...en nieuw: de Munich-shop, L´illa Diagonal.


Mooi en dynamisch
Alleen, die naam: Design Tour. Een recente enquête van het Bureau voor Toerisme vroeg toeristen onder andere naar hun definitie van Barcelona. De meest gebruikte begrippen: ´architectuur´ en ´mooi´. Populair waren ook: ´mediterraans´, ´kosmopolitisch´, ´modern´, ´dynamisch´ en ´stijlvol´. ´Design´ werd niet één keer genoemd.

Tip voor het Bureau voor Toerisme te Barcelona: verander de naam Design Tour Barcelona in Culture & Shopping Tour Barcelona of iets dergelijks. En nu we toch bezig zijn met het geven van wijze raad: verkondig met luide stem in binnen- en vooral buitenland dat de entreekaartjes voor de Sagrada Família  (www.sagradafamilia.cat, klik rechtsboven op ´compra les tickets on line´). Dát voorkomt pas een opeenhoping van toeristen op één plek in de stad.

De Barcelona Design Tour kun je nu al downloaden voor iPhone, Android en Blackberry  ein is ook gewoon te raadplegen op het internet:  www.bcd.es

Nog een goed idee om aan de toeristenmassa´s te ontsnappen: boek een wandel- of fietstour bij Orange Monkey Tours. Privé of met een kleine groep langs bekende én onbekende plekjes van Barcelona!

Columbus wel - de Sagrada Familia niet

De Sagrada Família anno 1913.

Te mooi om niet te bloggen, dit You Tube filmpje. La Perla del Mediterráneo. Opgenomen in 1912-1913, met het doel toeristen naar Barcelona te lokken.

De lokazen: de haven, nu Port Vell (oude haven) geheten, met het Columbus-standbeeld;  Parc de La Ciutadella, de  Paseo de Gràcia (met stalen en echte rossen), de berg Tibidabo en ook Gaudi´s Park Güell, hoewel dat eigenlijk nog niets eens af was. Van Gaudi´s later zo beroemde huizen ontbreekt elk spoor. Misschien omdat de filmmakers deze niet ´aanprijzenswaardig´ vonden? Casa Millà was tenslotte in die jaren veelvuldig onderwerp van spotprents.

Ook de Sagrada Família zien we niet langskomen. Té onvoltooid waarschijnlijk, zie het plaatje hiernaast uit 1913.

Romeinse opgravingen in 3D

´Dictamen de alta velocidad´ - in modern Nederlands: ´Highspeed-besluit´ -  kopte de krant El Periódico op 15 september. Daaronder volgde het bericht dat de Catalaanse regering samen met de gemeeente Barcelona had besloten om een recent ontdekt Romeins dorp niet te sparen.
De vondst van het 1100 m2 grote complex werd gedaan op de bouwplaats van het toekomstige station La Sagrera, aan de noordkant van de stad. Dat was in juni, maar de ontdekking bleef wonderlijk genoeg lang geheim. Pas op 1 september had El Periódico de primeur. Twee weken daarna volgde het besluit van de autoriteiten: onder de grond met dat dorp. El Periódico wist zelfs te melden dat al in augustus een klein deel onder het beton was verdwenen. Dus nog vóór onze primeur, pruttelde de krant in zijn commentaar.

Seny
De snelle besluitvorming heeft inderdaad weinig van doen met seny, het subtiele evenwicht tussen verstand en gevoel waar de Catalanen zelf prat op gaan. Maar voorspelbaar was het allemaal wel. Bij La Sagrera gaat het immers om veel prestige en nog veel meer geld. We hebben het dan ook over een gigantisch complex: een bus-, metro-, en treinstation ineen, omringd door winkels en kantoren.

Bovendien is er haast. Langs dit Spaanse Hoog Catharijne moet namelijk al in 2012 de AVE razen, de hogesnelheidstrein van Madrid naar Parijs. En weer een jaar later wordt La Sagrera de vaste stop van deze highspeed trein. Die komt nu nog niet verder dan station Sants, aan de zuidkant van stad. Wanneer volgend jaar de tunnel die dwars door de stad -en pal langs de Sagrada Familia  - loopt klaar is, wordt dat dus anders. Vanuit Barcelona trein je dan comfortabel en razendsnel naar Parijs, met een snelheid van op sommige stukken meer dan 300 kilometer per uur.
Zo´n AVG houd je dus echt niet tegen, als net ontdekt Romeins dorp.

De laatste minuten van het Romeinse dorp in de bouwput van La Sagrera:

Begraafplaats
´Ik weet wel, het is de nieuwe tijd, maar het maakt mij wat melancholiek´, zong Wim Zonneveld ooit in zijn fraaie lied Het Dorp. Gelukkig: bij historische vondsten in de bodem van Barcelona gaat het niet altijd om de ongelijke strijd tussen economie en cultuur. En er wórdt nogal wat gevonden in de Barcelonese gronden. Logisch, gezien het rijke Romeinse, joodse en middeleeuwse verleden van de stad.
Laatst was het weer raak, dit keer bij de restauratiewerkzaamheden van het scheepvaartmuseum, het Museu Marítim. In de bodem van het 13e eeuwse complex (ooit de koninklijke scheepwerven, las Drassanes) stuitten de verbaasde werkers op een Romeinse begraafplaats, waarvan de oudste graven uit de 1e eeuw dateren. Een meer dan welkome verrijking van de collectie, vond de museumdirecteur. De begraafplaats zal dan ook in situ te bewonderen zijn in het gerenoveerde gebouw, dat zelf al sinds 1976 nationaal erfgoed is.

De ruïnes van 1715
De samenwerking tussen twee ´cultuurlagen´ loopt niet altijd zo soepel. Neem de Mercat de Born, de overdekte markt die door de carrer de Picasso wordt gescheiden van Parc de la Ciutadella. Die naam Ciutadella verwijst naar het gitantische fort dat hier in 1715 werd gebouwd in opdracht van de Spaanse koning Filips V, die een jaar eerder Barcelona had veroverd (lees hier meer over de gebeurtenissen van 1714).

Het door de bevolking gehate bouwwerk werd in de jaren na 1869 door de stad Barcelona gesloopt, om plaats te maken voor het park en de Mercat del Born, met zijn 8000 m2 vloeroppervlakte het grootste overdekte plein van Europa. Het gebouw was tot 1971 de belangrijkste versmarkt van Barcelona, en werd toen vervangen door de Mercabarna.
Het duurde tot 2002 voordat de markt een nieuwe definitieve bestemming kreeg. Gesteund door enthousiaste buurtbewoners begon de gemeente met de omvorming tot provinciale bibliotheek. De eerste spade stond echter nauwelijks de grond, of het was al raak: de resten van gebouwen die in 1715 gesloopt waren voor de bouw van het fort. Uiteindelijk vond men overblijfselen van onder meer woonhuizen, putten, paardenstallen, werkplaatsen, winkels en ook nog eens 360 meter straat.

Sarcofaag voor ruïnes? De Mercat del Born vanaf 2012.

Sarcofaag voor ruïnes
Wat te doen? Archeologen en historici spraken van een unieke vondst, die inzicht gaf in het Barcelona van rond 1700. De buurtbewoners waren minder onder de indruk. Zij wilden hun bibliotheek. Een lange strijd volgde. Uiteindelijk wonnen de wetenschappers.

Volgend jaar is het zover, de vernieuwde Mercat del Born opent dan zijn deuren als cultureel centrum. Binnenkomer wordt een permanente tentoonstelling getiteld Barcelona 1700, als opmaat voor het bezoek aan de opgravingen. Voor een deel zal je die kunnen zien vanaf de verhoogde loopbruggen (zie foto hiernaast). Onder die bruggen verschuilen zich de overige overblijfselen, samen met een aantal ruimten bedoeld voor culturele activiteiten.

Deze loopbruggen maakten dat de strijd om de markt weer oplaaide. Veel buurtbewoners, maar ook bijvoorbeeld architecten ´van buiten´ vonden en vinden het maar een idee van niks. Ooit was de markt een ontmoetingsplaats voor iedereen, vol leven en bedrijvigheid. Die loopbruggen maken de plaats echter een ´sarcofaag voor ruïnes´, zo vinden zij. De felste tegenstanders hebben zich verenigd in de actiegroep El Torn del Born. Hun voorstel: een groot multifunctioneel plein met daaronder en alléén ondergronds zichtbaar de archeologische resten.
Loopbruggen of plein, de gemiddelde toerist, onwetend ook over hoe het vroeger was, zal het weinig uitmaken. Onder de indruk van de archeologische vondsten raakt hij waarschijnlijk toch wel. En niet te vergeten van het gebouw zelf. Een uit ijzer, glas en baksteen opgetrokken wonder, met een dak dat ´lijkt te zweven´, zoals de befaamde kunstcriticus Robert Hughes ooit schreef.

Casa Clariana–Padellàs, begin van het
Historisch Museum van Barcelona

Toevallig museum
De voormalige El Born-markt wordt een van de vele dependances van de het Historisch Museum van Barcelona. Een museum overigens dat zijn bestaan te danken heeft aan Romeinse opgravingen. Begin vorige eeuw gingen op de grens tussen de Barrio Gótico en El Born meer dan 2000 panden tegen de vlakte. Ze moesten plaatsmaken voor de constructie van een nieuwe verkeersader richting zee, de Via Laietana. Wel werd een aantal bijzondere gebouwen steen voor steen op een nieuwe plek weer opgebouwd. Waaronder het Casa Clariana–Padellàs, een gotisch paleisje van rond 1500, dat de Plaza del Rei als nieuwe bestemming kreeg. Toen arbeiders daar in 1930 begonnen de wederopbouw van het paleis stuitten ze op resten van Barcino, de oude Romeinse stad. De ontdekking betekende de geboorte van het Historisch Museum van Barcelona, dat uiteindelijk in 1943 officieel openging, met het op de Plaza del Rei herbouwde Clariana–Padellàs als ´toegangspoort´ tot de Romeinse opgravingen.

Een schril contrast met het lot van het in juni ontdekte dorp. Krijgen we daar dan helemaal niets van te zien? Jazeker. Een 50m2  groot mozaïek blijft gespaard en zal worden tentoongesteld in een nog nader te bepalen ruimte. De rest van het dorp zal het helaas moeten doen met een virtuele presentatie. In 3D uiteraard.

De nieuwe tijd, net wat u zegt.

Deze post verscheen eerder op Orange Monkey Blog.