25-11-2011

Het echte spookhuis van de Avenida Tibidabo

Onderaan de Avenida Tibidabo bevindt zich de beginhalte van blauwe tram, befaamd door De Schaduw van de Wind van Carlos Ruiz Zafón. De tram, oud maar nog kras, brengt je in een oogwenk naar de Avenida Tibidabo 32, het adres van het vermeende spookhuis uit Zafóns bestseller.

Het échte spookhuis van de buurt staat pal achter de tramhalte, en heet La Rotonda. Het gebouw met het pronte hoektorentje is evenals de blauwe tram een bedenksel van ´doctor´ Salvador Andreu (1841-1928) De doctor, rijk geworden dankzij zijn populaire hoesttabletjes (nog steeds verkrijgbaar) wilde van Tibidabo en omgeving een tuinstad maken. Een gezonde woonomgeving voor welgestelde Barcelonezen - en een leuk weekenduitje voor minder draagkrachtigen. Rijken van buiten konden hun intrek nemen in La Rotonda, dat toen Metropolitan heette. Het luxe hotel, in de periode 1906-1918 voor Andreu gebouwd door de architect Adolf Ruiz i Casamitjana, zag er ooit zo uit:
Later volgde meerdere uitbreidingen, waaronder een gerealiseerd door de alom aanwezige – 300 (!) gebouwen in Barcelona - Enric Sagnier. De laatste verbouwing dateert uit de jaren zeventig. Hotel Metropolitan werd toen een ziekenhuis, Hospital Sant Gervasi, dat ook enige jaren dienst deed als verpleeghuis voor terminale patiënten.

Lucratieve ruilactie
Een subtiele vooruitwijzing naar La Rotonda als spookhuis, die laatste functie. Want het pand werd gekocht door Núñez i Navarro, het bouwbedrijf van voormalig FC Barcelona-voorzitter José Luis Núñez en diens zoon, ook José Luis geheten.
Dat was in 1999, het jaar ook waarin Núñez en zoon een miljoen euro gaven aan twee belastinginspecteurs. Niet voor niets natuurlijk. Het leverde de heren meer dan dertien miljoen euro belastingvoordeel op. Voor hun lucratieve ruilactie werden ze afgelopen juli veroordeeld tot zes jaar cel en ruim twee miljoen euro boete. Die celstraf is voorlopig
omgezet in een tweewekelijkse meldingsplicht bij de rechtbank, in afwachting van de definitieve uitspraak door het Spaanse Hooggerechtshof.

Snel terug naar La Rotonda. Dat was de afgelopen jaren een spookhuis in verval, rap op weg naar het definitieve afsterven. Zorg van de kant van Núñez i Navarro: nul. Terwijl het pand niet alleen behoort tot de 115 panden tellende modernisme-route van de gemeente Barcelona - La Rotonda is nummer 101 - maar bovendien door diezelfde gemeente is erkend als beschermd monument. Een status die de eigenaar verplicht tot goed onderhoud.

Deze zomer ging de firma Núñez i Navarro eindelijk tot actie over. La Rotunda wordt verbouwd tot een kantorencomplex met 12.500 m2 vloeroppervlakte. Een héél verkeerde actie, vinden veel buurtbewoners, architecten en andere liefhebbers van mooie modernistische gebouwen. Ze hebben zich verenigd in platform, Salvem La Rotonda. Hun belangrijkste bezwaren op een rijtje:
* Het gebouw verliest zijn oorspronkelijke volume en groeit in hoogte en diepte. Dat is verboden bij verbouwingen aan beschermde monumenten.
* Voor een ondergrondse parkeergarage (5 verdiepingen) wordt een derde van het gebouw gesloopt.
* De aanbouw van Enric Sagnier verdwijnt in zijn geheel.


Kortom: La Rotonda zal niet langer La Rotonda zijn. Dat is niet best en afgaande op de plaatjes (in groen de geplande veranderingen) hebben ze op z´n minst een punt. Of twee. De gemeente Barcelona houdt tot nu toe vol dat aan alle normen voldaan is - al had burgervader Xavier Trias liever weer een hotel gemaakt van La Rotonda. Waar of niet waar, met partijpolitiek heeft deze stellingname van het conservatieve stadsbestuur  niets te maken: de verbouwingsplannen werden al in juli 2008 goedgekeurd door de toenmalige socialistische gemeenteraad.

De soepele samenwerking van gemeente en Núñez dateert van nog veel verder terug: eind jaren zeventig bouwde Núñez bijvoorbeeld al een appartementenblok op de plek waar ooit de trappen moeten komen naar de hoofdingang van de Sagrada Família. Met toestemming van de gemeente.

De Loewe-variant
Bij een eventuele desastreuze verbouwing zet ik voorlopig mijn geld op een versnelde versie van de ´Loewe-variant´. Het modehuis Loewe kocht in 1944 de benedenverdieping van Casa Lleó i Morera (1902), een van de modernistische huizen van de Manzana de la Discordia aan de Passeig de Gràcia. Het kan verkeren: in 1906 kreeg het pand de architectuurprijs van de stad Barcelona, nog geen veertig jaar later werd het modernisme beschouwd als ´de periode van slechte smaak´.

 Casa Lleó i Morera

Het modehuis kon dus zijn gang gaan. Van het oorspronkelijke ontwerp van Domènech i Montaner bleef dan ook weinig over. Totdat de publieke smaak weer veranderde en onder druk van het aangroeiende protest de gevel in 1992 grotendeels in zijn originele staat werd hersteld. Zelfs het torentje, dat sneuvelde door de verbouwing, kreeg een herkansing.


Tientallen jaren hoeft het bij La Rotonda niet te duren. Het publieke protest is er nu al en ook de gemeente is feitelijk dol op het modernisme - al is het maar om het geld dat de toestromende toeristen in de stad besteden.

Van het werk van Enric Sagnier (1858-1931) is nog tot 8 januari een tentoonstelling te zien in het Caixa Forum. Opvallend: van Sagniers werk aan La Rotonda ontbreekt op de expositie elk spoor.
La Rotonda, november 2011 (foto: Joost van der Gevel).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten