De laatste Diada... van Artur Mas

“Het Catalanisme is gevoel en sentiment. Maar het catalanisme is ook een manier van politiek bedrijven.”
Artur Mas, 2002


God is niet dood. En Catalonië voorlopig niet onafhankelijk.

Sommigen lopen wel erg vooruit op de werkelijkheid. ’De laatste, de definitieve Diada’ moet het worden, sprak Assemblea National Catalana (ANC)  leider Carmen Forcadell vorige week over het strijdplannen voor 11 september. Slagveld vandaag is de Eixample in Barcelona. Forcadells roodgele troepen zullen daar delen van de Diagonal en de Gran Via bezetten. Samen zullen ze een gigantische V - van votar (stemmen) en uiteraard Victorie - vormen.

Leden de burgerbeweging waren de afgelopen dagen druk met het voorbereiden van het strijdtoneel. Ondernemers ter plekke kregen het dringende verzoek hun nering op 11 september te sluiten en een vrijwillige bijdrage te storten in de strijdkas. Enig psychologisch geweld bleek nodig, om onwillige bakkers en apothekers in het gareel te krijgen. Maar ja, “de vrijheid heeft een prijs”, sprak De Grote Leider die geen Leider is Artur Mas vorige week nog tot een verzameling Catalaanse ondernemers.

Winkeliers langs de V-route die op 11 september dichtgaan krijgen dit bewijs van goed gedrag van de ANC.

Spaans benauwd
Ach ja, Artur Mas. De Catalaanse president heeft het maar moeilijk. Nu is hij is weer, na klachten over pijn en benauwdheid, aan zijn hart geopereerd en heeft hij een stent gekregen. Althans, dat zegt de fel Spaans-nationalistische krant La Gaceta. Allemaal Spaanse roddel en achterklap natuurlijk. Net zoals de beweringen dat de vorige Grote Leider, de Zeer Eerbiedwaardige Jordi Pujol, corrupt was.

Totdat Pujol het zelf bevestigde.  En natuurlijk heeft Artur (die vroeger Arturio heette) Mas het sowieso spaans benauwd, met of zonder stent. Het Mozes-pak dat hij na de eerste grote veldtocht (11 september 2012) aantrok knelt steeds meer.

De wil van een volk. CIU-campagneposter voor de verkiezingen van 25-N.

 Die eerste 11-S was een succes. Anderhalf miljoen deelnemers - zeshonderdduizend zeiden ‘Spaanse’’ tellingen. Artur Mas liep niet mee. Hij en zijn partij, Convergència i Unió (CIU) gingen traditiegetrouw voor een gunstige deal met Spanje. Dit keer ging het om een eeuwig Catalaans pijnpunt, de belastingen. Later die septembermaand ging hij in Madrid praten met Mariano Rajoy, de Spaanse premier.

Artur Mas heeft het spaans benauwd, met of zonder stent

Het gesprek liep op niks uit. Waarop Mas het Catalaanse parlement ontbond en nieuwe verkiezingen uitschreef voor 25 november, 25-N. “Bijzondere omstandigheden vragen om bijzondere maatregelen” sprak Mas. Lees: “Als ik nu niks doe, mis ik de politieke boot en gaan anderen met de macht aan de haal.”

Demis Roussos
Ook 25-N werd een mislukking. Mas´ CIU kelderde van 62 naar 50 zetels. De partij kon vervolgens alleen nog regeren met gedoogsteun van Esquerra Republicana de Catalunya (ERC). De Republikeinen van Oriol Junqueras (door sommigen omschreven als een kruising tussen Christoffel Columbus, Tovenaar Merlijn, en de Griekse zanger Demis Roussos) gaan sinds midden jaren tachtig voluit voor de onafhankelijkheid. De partij wilde een nieuwe CIU-regering wel steunen, maar alleen tegen harde afspraken over een roadmap to eternal happiness: een eigen onafhankelijke Catalaanse staat.

My Only Fascination.  Demis ( rechts) en Oriol zingen het hoogste lied.

Stap 1 op die kaart: een verklaring van het Catalaanse parlement over de soevereiniteit en het recht op zelfbeschikking van het Catalaanse volk. Die kwam er begin vorig jaar, en werd later grotendeels ongrondwettelijk verklaard door het Constitutioneel Hof in Madrid. Het hof oordeelde dat over de toekomst van (delen van) van Spanje alleen alle stemgerechtigde Spanjaarden samen kunnen beslissen. Slechts een grondwetswijziging kan dit veranderen. Tot die tijd is een Catalaans onafhankelijkheidreferendum (stap 2) onmogelijk. Een Catalaans verzoek om toch zo´n zelfbeschikkingsreferendum te mogen organiseren werd in april 2014 door het Spaanse parlement (waarin de Partido Popular van Mariano Rajoy de absolute meerderheid heeft) afgewezen.

Via Catalana
De datum van het referendum, 9 november 2014, was al eind 2013 door CIU en ERC vastgelegd, zij het na veel onderling gekrakeel, ook over de vraag. Uiteindelijk werden dat er twee: Wilt u dat Catalonië een staat wordt? En zo ja, wilt u dat dit een onafhankelijk staat wordt?

Artur Mas tijdens het uitspreken van zijn Diada-boodschap.

Op dat moment waren we inmiddels een tweede veldtocht (ook dit keer zonder Mas) verder, de Via Catalana van 11 september 2013. Aan de vooravond daarvan had de Spaanse regering bij monde van minister van Buitenlandse Zaken José Manuel García Margall al verklaard dat zij met geen enkele referendum zou instemmen.

Nu, precies een jaar later en op de dag van The Final Battle is dat standpunt nog even onwrikbaar. Mariano Rajoy zei maandag nog “alle middelen gereed te hebben” om een illegaal referendum te voorkomen.

De ERC is even koppig. De partij wil een referendum, ‘ja’ of ‘ja’. Desnoods tegen een verbod van het Constitutioneel Hof in. “Net zoals Martin Luther King", zeu Oriol Junqueras dinsdag in een radio-interview. Artur Mas op zijn beurt verwijt de Republikeinen - die bij de Europese verkiezingen de grootste Catalaanse partij werden - regeringsverantwoordelijkheid te ontlopen.  De ERC wil best in de regering stappen, meldde Junqueras in bovenvermeld interview. Op voorwaarde dat deze stap het doorgaan van het referendum, legaal of illegaal, ‘blindeert’.

Artur Mas riep in zijn ‘Diada-boodschap' van gisterenavond nog maar eens op tot grotere eenheid en eensgezindheid rond het referendum. Wat Spanje betreft had hij het over de dubbele fout van Marian Rajoy: de stem van het volk smoren en het recht om stemmen ontzeggen aan diegenen "die oplossingen willen via de stembus". 'Democratie' was het meeste door Mas gebruikte woord. Maar in een democratie gelden ook wetten en die zal je moeten respecteren, zal Mariano Rajoy gedacht hebben. En hij niet alleen. Mas´ eigen vice-presidente Joan Ortega zei een paar dagen geleden nog dat een “illegaal referendum iets is wat ‘men’ (lees ERC) van geen enkele democratische regering kan vragen”.

Voorspelbaar
Het Catalaanse parlement komt binnenkort met een wet (de stemming is op 19 september) die het referendum een legale status moet geven. Het vervolgscenario  is wat betreft de eerste scènes voorspelbaar:
Het Constitutioneel Hof blokkeert de wet; Artur Mas blaast het referendum vervolgens af - blijkens een recente enquête zouden veel Catalanen het overigens met zo´n beslissing eens zijn. Dan volgen er vervroegde verkiezingen, die ERC zal winnen. Artur Mas stapt uit de politiek, mogelijk nog vóór de verkiezingen.

Het verdere verloop is een stuk duisterder. Veel zal afhangen van de omvang van de grootte van de ERC-overwinning. Haalt de partij de absolute meerderheid of niet? En wie wint de Spaanse parlementsverkiezingen in 2015? Een linkse meerderheid zou een voor Catalonië (en andere Spaanse deelstaten) gunstige grondwetswijziging veel dichterbij brengen.


Volgend jaar in ieder geval gewoon weer een Diada. President Artur Mas zal die niet meer meemaken. Burger Mas zit die dag gewoon thuis waarschijnlijk. Of gewoon? Misschien wel in afwachting van een rechtzaak. Of twee. Nu de voor een deel al lang bekende beerput van 23 jaar Pujolisme alsnog lijkt open te gaan, is het onwaarschijnlijk dat Artur Mas (jarenlang nauw samenwerkend met Pujol, onder meer diens 'minister' van Economie en Financiën) de dans zal ontspringen.

Artur Mas en Jordi Pujol in gezelliger tijden.

Met God, die jaren geleden ook eens een hartoperatie onderging, gaat overigens alles goed. Hij is alive en kicking en groet u allen vanaf zijn berg.



BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!