Spanje stemt

Me, Myself, I. De grote vier. Van linksboven met de klok mee: Pablo Iglesias, Mariano Rajoy, Albert Rivera, Pedro Sánchez

De Spaanse stembussen zijn sinds 9 uur vanochtend open. De inzet: 350 zetels voor het Huis van Afgevaardigden (Congreso de Diputados), 208 voor de Senaat (Senado), de Spaanse Eerste Kamer. Verkiezingen, zo voorspellen allen polls, die een eind zullen maken aan het eeuwige stuivertje wisselen tussen de conservatieve Partido Popular en de sociaal-democraten , al noemen de laatsten zich nog steeds socialistisch, Partido Socialista Obrero Español (PSOE), ooit opgericht door ene Pablo Iglesias.

Ondertussen zou een latere naamgenoot met zijn Podemos - de ‘echte’ socialistische partij - de PSOE zijn voorbijgestreefd en na de PP op plaats twee eindigen. Dit althans volgens interne PP-bronnen plus peilingen uitgevoerd in opdracht van El Periòdic d'Andorra - de Spaanse kieswet verbiedt het binnen Spanje publiceren van peilingen vanaf 5 dagen voorafgaande van de verkiezingen.

Angela Merkel herself schrok er van toen Rajoy haar in Brussel deze week het nieuws vertelde. Podemos?!

Madrid stemt. Burgemeester Carmona vanochtend in het stemlokaal.

Begrijpelijk, want de protestpartij eindigde tot nu toe als vierde in bijna alle polls; achter PP, PSOE én Ciudadanos, een ander nieuw fenomeen aan het Spaanse politieke front. Een schril contrast met eind 2014, toen Podemos in de peilingen even groot of groter was dan de PP. Maar een paar maanden later vormde Catalaan Albert Rivera zijn lokale Ciutadans  tot de Spaanse nationale partij Ciudadanos.

Te wild
Vanaf dat moment hadden jonge (en oudere) Spanjaarden nog een alternatief voor de stoffige Marinoa Rajoy, vooral zij die niet zozeer opteerden voor een andere inhoud (Ciudadanos, het Spaanse D66, is maar iets minder rechts dan de PP) als wel voor jongere gezichten. Het nieuwe elan van Pablo Iglesias c.s. was wel mooi, maar hun ideeën een tikkeltje te wild voor veel jongere kiezers, die -net als hun ouders- vaak conservatiever zijn dan ze in het openbaar verkondigen.

Komt nog bij dat Spanje te maken heeft met een sterk verouderende kiezerspopulatie. Maar liefst 40 % van de stemgerechtigden is ouder dan 55. Een gegeven waarvan vooral de PP, traditioneel de partij van de ouderen, zal profiteren. Podemos scoort goed onder de jongeren. Maar slechts 22 % van de stemgerechtigden is jonger dan 34 jaar. Ciudadanos tot slot vindt haar kiezers vooral onder de werkenden volwassen tussen 35 en 54 jaar.

Catalaans stemadvies.

En dan is er nog het Spaanse kiesstelsel, dat ook al in het voordeel werkt van de traditionele partijen PP en PSOE. In Spanje zijn de vijftig provincies tegelijk kiesdistrict. Elke provincie/kiesdistrict is goed voor minimaal 2 zetels (de Noord-Afrikaans enclaves Ceuta en Mellila hebben er 1), plus een aantal zetels in proportie met het aantal inwoners. De relatief dunbevolkte kiesdistricten worden bevoordeeld. Dat maakt dat Soria als dunst bevolkte provincie (70.000 inwoners) goed is voor 2 zetels, één per 35.000 inwoners. De provincie Madrid is het dichtstbevolkt(4.2 miljoen inwoners) maar heeft slechts 36 zetels, dus één per 130.000 inwoners.

Het platteland (91 % van de Spaanse gemeenten telt minder dan 10.000 inwoners) is dus in het voordeel en daar stemt men traditioneel, op de partij van toda la vida - die dan ook vaak simpel met el partido wordt aangeduid.  Het gevolg: bij de sinds de terugkeer van de democratie gehouden algemene verkiezingen haalden PP en PSOE beide gemiddeld 18 zetels meer dan volgens het aantal behaalde stemmen gerechtvaardigd zou zijn geweest. En weinig wijst er op dat dit keer anders zal zijn.

Mooie woorden: eendracht, waarden, met jou, hoop

De PP wint waarschijnlijk opnieuw de verkiezingen, al zal de absolute meerderheid (ver) buiten bereik blijven. Dat betekent: een minderheidsregering of een coalitie. Een pact tussen PP en PSOE lijkt echter ver weg nadat PSOE-leider Pedro Sanchez Mariano Rajoy tijdens een tv-debat 'onfatsoenlijk' noemde, omdat de Spaanse premier niet was afgetreden op het moment de grootschalige corruptie binnen de PP aan het licht kwam.

Een anti-PP coalitie van Podemos en PSOE, is een iets waarschijnlijker optie, al had Pedro Sánchez ook over Pablo Iglesias deze week weinig goeds te melden. Hij noemde de Podemos-leider “ambigue, onverantwoordelijk, incoherent". Sánchez zag alleen wat verbetering “wanneer Iglesias het beleid van de socialistische partij [de PSOE] kopieert. Pablo Iglesias op zijn beurt wil alleen een pact met de PSOE in het (onwaarschijnlijke) geval dat deze de grootst partij wordt.

Het meest waarschijnlijk is nog een PP- minderheidsregering, nu Ciudadanos-leider Rivera vrijdag meldde dat zijn partij niet mee zal doen bij de parlementsstemming voor een nieuwe premier in het geval PSOE of PP de grootste wordt.

Catalonië
Waar de Catalaanse Spaanse nationalist Rivera tégen zal stemmen is elke regering waaraan Podemos deelneemt, zo maakte hij deze week duidelijk. Podemos is, als enige van de vier grote partijen, voor een legaal onafhankelijkheidsreferendum. Behalve Ciudadanos zijn ook  de separatistische partijen in Catalonië (CDC en ERC, de radicale CUP doet niet mee aan de Spaanse verkiezingen) daaar niet blij mee. Een referendum is immers een gepasseerd station, na de op 9 november door het Catalaanse parlement aangenomen onafhankelijkheidsmotie. Belangrijker is dat het Podemos-voorstel hen mogelijk veel stemmen kost. Een deel van vooral de achterban van CDC van president Artur Mas prefereert de legale weg van Podemos boven de ramkoers waar hun leiders op 9 november voor kozen. Dit zien we in de peilingen terug. En Comú Podem, het linkse blok waarmee Podemos in Catalonië aan de verkiezingen meedoet, trekt de meeste stemmen. Artur Mas' CDC, operend onder de naam Democràcia i Llibertat blijft steken op de vijfde plaats.

Bron: El Periódico

Maar morgen kan alles anders zijn: 40 procent van de Spaanse kiezers zei nog niet te weten op welke partij men vandaag stemt.




BCN BITES - kijk voor meer nieuws over Barcelona en Catalonië op onze Facebook pagina!